در بخش قبلی با عنوان “همه اطلاعاتی که درباره گاز و نفخ معده احتیاج دارید بدانید – قسمت اول” یک مرور کلی بر روی منابع تولید گاز کرده ایم. در این نوشته قصد داریم به بررسی نشانه های التهاب و علت به وجود آمدن بیماری بپردازیم.

در قسمت سوم، شما با روش های درمانی به منظور کاهش علائم بیماری آشنا خواهید شد. پس در ادامه نوشته با ما همراه باشید.

نشانه های التهاب و گاز روده و معده

برخی افراد احساس می کنند که مقدار بیش ار حدی گاز در طول روز دفع می کنند. و یا ممکن است برخی دچار درد و گرفتگی شکمی شوند. بیمار ممکن است این درد را در مناطقی که گاز در آن به دام افتاده احساس کند. مثلا در زوایای روده بزرگ که در زیر کبد قرار دارد ( قسمت فوقانی و نیمه راست شکم) و یا در ناحیه طحال (قسمت فوقانی و نیمه چپ شکم) بیمار ممکن است احساس درد داشته باشد.

حساسیت به گاز معده و گاز روده ای

ارتباط بین گاز، آروغ زدن و مقدار واقعی گاز در روده ها همیشه مشخص نیست. در اکثریت قریب به اتفاق افرادی که مبتلا به علائم بیماری های مرتبط با گاز روده هستند، مقدار گاز در روده شان زیاد نیست بلکه حساسیت بیشتری نسبت به مقادیر طبیعی گاز در روده هایشان دارند. یک چنین موقعیتی در شرایط زیر رخ می دهد:

۱- سندروم روده تحریک پذیر

بسیاری از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) به مقادیر طبیعی گاز حساس هستند. عصب هایی که پیام های روده ای را حمل می کند ممکن است در افراد مبتلا به IBS بیش از حد فعال باشد به طوری که مقدار گاز طبیعی با حرکت در روده ها دردناک باشد و بیش از حد احساس شود. علائم اولیه IBS و یا سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از درد شکمی و تغییرات در عادات روده مانند اسهال و یا یبوست. بسیاری از بیمارها از نفخ نیز رنج می برند.

برخی از افراد مبتلا به IBS شدید پس از درمان با داروهایی که درد را در روده کاهش می دهد، مانند ایمی پرامین و یا نورتریپتیلین بهبود پیدا می کنند.

۲- اختلال عملکردی دیسپپسی و یا سوءهاضمه

دیس پپسی اصطلاح رایج برای درد یا ناراحتی مداوم در قسمت فوقانی شکم است. تقریبا ۲۵ درصد مردم در کشورهای غربی دچار اختلالات سوء هاضمه ای هستند.

دیس پپسی می تواند به دلیل شرایط مختلف زمینه ای در شخص پدیدار شود که شایع ترین نوع آن اختلال عملکردی بوده که ناشی از زخم نیست.

اختلال عملکردی باعث درد شکم بدون دلیل و قابل تشخیص می شود و به دلیل افزایش حساسیت به مواد داخل معده رخ می دهد.

۳- سوزش مقعد و یا مری

افرادی که در معرض درد های مقعدی ناشی از هموروئید و یا مشکلات دیگر هستند، ممکن است هنگام دفع گاز درد بیشتری را تجریه نمایند. همچنین افرادی که سوزش مری را تجربه می کنند ممکن است آروغ دردناک داشته باشند.

علت افزایش گاز

همانگونه که پیش تر نیز گفته شد، اکثریت قریب به اتفاق افرادی که از گاز معده و روده رنج می برند مقدار زیادی گاز تولید نمی کنند. با این حال شرایط متعددی نیز وجود دارد که ممکن است به افزایش تولید گاز منجر شود. در زیر به چند نمونه از این موارد اشاره می شود:

۱- هوای بلع شده

اگر مقدار زیادی از هوا را قورت دهید ممکن است نشانه هایی از آروغ زدن های پیوسته در شما پدیدار شود. هوا بلعی یا قورت دادن عمدی هوا، معمولا یک فرآیند خودآگاه است که با استرس های عاطفی همراه است.

در روال درمان، در صورتی که این امر به عنوان یک عامل بیماری مطرح شود، به کاهش بلع هوا با کاهش اضطراب بیمار تمرکز می شود. همچنین بیمار باید به آرامی غذا بخورد و از نوشیدنی های گازدار، آدامس و سیگار اجتناب نماید.

۲- غذاهایی که تولید گاز می کنند

غذاهای زیادی هستند که حاوی کربوهیدرات های کوتاه مدتی به نام فودمپ ها هستند. فود مپ شامل الیگوساکارید ها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدهای قابل تخمیر ، و پولیول ها است.

غذاهای فود مپ انواعی از کربوهیدرات ها هستند، از جمله قندها که به راحتی سیستم گوارش آنها را هضم می کنند و آنهایی که کوچکترند در روده جذب می شوند.

یک رژیم غذایی با فودمپ کم می تواند مقدار گاز تولیدی در روده را کاهش دهد.

نشاسته و فیبر محلول نیز می توانند گاز را افزایش دهند. سیب زمینی، ذرت، رشته فرنگی، و گندم تولید گاز را افزایش می دهند. در صورتی که برنج این گونه نیست. فیبر محلول ( در سبوس جو، نخودفرنگی و سایر حبوبات، لوبیا و بسیاری از میوه ها) نیز باعث افزایش تولید گاز می شود. برخی از ملین ها نیز حاوی فیبر محلول است و ممکن است باعث تولید گاز به خصوص در طی چند هفته اول استفاده بشود.

۳- عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز هنگامی اتفاق می افتد که بدن در هضم لاکتوز که همان شکر موجود در اکثر محصولات لبنی است، دچار مشکل شود. نشانه های عدم تحمل لاکتوز عبارتند از: اسهال، درد شکمی، و فتق پس از مصرف شیر یا محصولات لبنی حاوی شیر.

۴- عدم مطابقت بدن با قند غذا

برخی از افراد قند موجود در غذاهای خاصی را تحمل نمی کنند. دو مورد خیلی رایج عبارتند از: فروکتوز که شامل میوه های خشک، عسل، ساکاروز، پیاز و بسیاری از غذاها و نوشیدنی های حاوی ذرات فروکتوز بالا و دیگری سوربیتول یا همان جایگزین شکر موجود در برخی آبنبات های بدون قند و آدامس است.

۵- بیماری هایی که منجر به افزایش گاز می شوند

تعدادی از بیماری ها می تواند باعث به وجود آمدن مشکل در جذب کربوهیدرات ها شود که می تواند منجر به افزایش تولید گاز در روده و معده شود. این مشکل می تواند در افراد مبتلا به بیماری سلیاک (بیماری ناشی از عدم تحمل پروتئین موجود در گندم)، سندرم روده کوچک و برخی از اختلالات نادر رخ دهد.

در قسمت سوم، شما با روش های درمانی به منظور کاهش علائم بیماری آشنا خواهید شد.

دکتر مهدی افضل آقایی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در شهر مشهد حامی سلامتی شما است.

جهت اخذ نوبت می توانید همه روزه با شماره (۰۵۱)۳۸۷۰۴۰۶۶ تماس حاصل فرمایید.

آدرس مطب: مشهد- بلوار کوثر- بین كوثر ۲و۴ – ساختمان فارابي – طبقه دوم

متخصص گوارش در مشهد