بعضی از مردم احساس می کنند که مقدار بیش از حدی گاز (باد معده) دفع می کنند که می تواند موجبات ناراحتی شان را فراهم کند. یک بزرگسال به طور متوسط یک تا سه پنت گاز (هر پنت معادل ۵۰۰ میلی لیتر) تولید می کند که از طریق راست روده در طی ۱۴ الی ۲۳ بار در روز دفع می شود. البته این اتفاق ممکن است قبل یا بعد از غذا اتفاق بیفتد. میزان گاز تولید شده توسط بدن بستگی به رژیم غذایی و سایر عوامل فردی دارد. با این حال اکثر افرادی که از دفع گاز زیاد شکایت می کنند در واقع به میزان متوسط و نرمالی دفع گاز دارند و می بایست نسبت به این میزان بیشتر آگاه شوند.

البته این موضوع نیز قابل ذکر است که غذاهای خاص و شرایط پزشکی می تواند باعث ایجاد مقدار زیادی گاز معده شود. در این نوشته قصد داریم به بررسی گازهای روده ای و شرایط افزایش آن، و اقدامات کاهشی در رابطه با این امر بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

منابع گاز روده ( باد معده)

دو منبع اصلی گاز روده ای و یا باد معده وجود دارد: گازهایی بلعیده میشود و گازهایی که توسط باکتری در روده بزرگ تولید می شود.

بلع هوا

بلع هوا یکی از منابع اصلی تولید گاز در معده است. هنگامی که ما غذا میخوریم مقدار کمی از هوا را نیز همراه با آن می بلعیم. ممکن است مقدار بیشتری هوا را نیز با سریع خوردن، قورت دادن مایعات، جویدن آدامس و یا سیگار کشیدن وارد بدن خود کنید.

بیشتر هوای قورت داده شده توسط آروغ زدن خارج می شود و تنها مقدار کمی از هوا از معده به سمت روده کوچک می رود.

حتی وضعیت شما هم می تواند بر روی میزان انتقال هوا به روده کوچک تاثیر بگذارد:

• هنگامی که نشسته باشید، بیشتر هواهای بلعیده شده از طریق مری و دهان خارج می شود که سبب می شود شما آروغ بزنید.
• هنگامی که دراز کشیده هستید، هوای بلعیده شده به روده کوچک منتقل شده و موجب می شود شما دفع گاز داشته باشید.

آروغ زدن ممکن است ناخواسته و یا خودآگاه رخ دهد. آروغ زدن ناخودآگاه یک فرآیند طبیعی است که معمولا بعد از خوردن غذا به منظور خارج کردن هوا اتفاق می افتد. چرا که این هوای وارد شده به معده باعث افزایش حجم معده می شود. آروغ زدن بعد از خوردن غذاهای خاص که در ادامه می آید، عضله حلقوی شکل ( اسفنکر) را در اطراف انتهایی مری، در محلی که به معده می پیوندد آرام می کند.

چنین غذاهایی شامل نعناع، شکلات و چربی ها هستند.

تولید باکتری ها

کولون محلی برای اجتماع میلیاردها باکتری بی ضرر ایجاد می کند که از سلامت روده حمایت می کنند. برخی از کربوهیدرات ها به طور کامل توسط آنزیم های معده و روده هضم می شوند و معمولا این روند توسط باکتری ها انجام می شود.

برای مثال، کلم، کلم فندقی و کلم بروکلی حاوی یک نوع کربوهیدرات به نام ریفینوز است که بد هضم می شوند. این نوع غذاها باعث ایجاد گاز بیشتری می شوند چرا که ریفینوز تا رسیدن به روده بزرگ توسط باکتری ها هضم می شوند. محصولات فرعی این پروسه عبارتند از:

گازهای بی بو مانند دی اکسید کربن، هیدروژن و متان. بعضی از اجزای جزئی که در گاز وجود دارند مانند گوگرد، دارای بوی ناخوشایند هستند.

برخی از افراد قادر به هضم کربوهیدرات های خاصی مانند لاکتوز ( شکر اصلی موجود در محصولات لبنی) نیستند. بنابراین مصرف مقدار زیادی لاکتوز در این افراد منجر به افزایش تولید گاز، دل درد و اسهال می شود.
البته بعضی از بیماری ها نیز می توانند باعث نفخ و تولید گاز و یا باد معده شوند. به عنوان مثال افراد مبتلا به دیابت و یا اسکلرودرمی ( نوعی بیماری نادر و پیشرونده روماتیسمی) ممکن است در طول زمان کاهش فعالیت روده کوچک داشته باشند. این امر منجر به رشد بیش از حد باکتری ها در روده می شود و هضم کربوهیدرات ها و دیگر مواد غذایی را با مشکل مواجه می کند.

با این حال حتی در صورت عدم وجود بیماری ظاهری، بعضی افراد تعداد بسیار زیادی از باکتری ها را در روده کوچک خود دارند و مستعد ابتلا به ایجاد بیش از حد گاز معده و روده هستند.

برای مشاهده قسمت دوم این بخش، و مشاهده نشانه ها و درمان این بیماری بر روی این قسمت کلیک کنید.

دکتر مهدی افضل آقایی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در شهر مشهد دارای بورد فوق تخصصی

جهت اخذ نوبت می توانید همه روزه با شماره(۰۵۱)۳۸۷۰۴۰۶۶ تماس حاصل فرمایید.

آدرس مطب: مشهد- بلوار کوثر- بین كوثر ۲و۴ – ساختمان فارابي – طبقه دوم

متخصص گوارش در مشهد