پولیپ معده چیست؟

پولیپ معده

پولیپ معده رشد غیر طبیعی بافت در لایه داخلی معده است. پولیپ های معده مشابه انواع دیگر پولیپ به شکل ساقه های قارچ مانند و برجستگی های صاف و کوچک هستند. علاوه بر معده در بخش های دیگر بدن مثل روده، دهانه رحم، بینی و گلو نیز ممکن است پولیپ ها ایجاد شوند.

پولیپ های معده انواع مختلفی دارند که بسته به نوع آن، ممکن است در نواحی خاصی از معده ظاهر شوند. محل پولیپ به تشخیص نوع بیماری کمک می کند. همانطور که بیان شد، بیشتر پولیپ‌های معده سرطانی نیستند، اما برخی از انواع آن‌ها خطر بیشتری برای تبدیل شدن به سرطان دارند.

معده عضوی از بدن است که غذای جویده شده را دریافت می کند. زمانی که غذا می خوریم، غذا از طریق مری وارد معده می شود. معده حاوی اسید است و بسیاری از باکتری های موجود در غذای بلعیده شده را از بین می برد. همچنین حاوی شیره ای است که به هضم غذا کمک می کند. غذای هضم شده وارد روده باریک می شود تا مواد مغذی آن جذب و مواد اضافی، دفع شوند.

معده از لایه های مختلفی تشکیل شده است که درونی‌ترین لایه آن دارای پوشش سلولی به نام اپیتلیوم است. بیشتر پولیپ‌های معده نیز از رشد غیرطبیعی سلول‌ها در بخشی از اپیتلیوم ناشی می‌شوند. پولیپ در بخش های مختلف معده تشکیل می شود اما احتمال تشکیل آنها در بخش فوقانی معده بیشتر است.

انواع پولیپ معده

پولیپ معده انواع مختلفی دارد که دلیل تشکیل آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. برخی از آنها خطر کمی برای سرطانی شدن دارند یا اصلاً خطر ندارند. اما برخی از آنها خطر بیشتری برای تبدیل شدن به غده سرطانی دارند.

• پولیپ هایپرپلاستیک معده (GHP) : پولیپ های هایپر پلاستیک به ندرت به وجود می آیند و زمانی ایجاد می شوند که در معده سلول های ترشح کننده مخاط زیادی تولید شوند. این پولیپ ها معمولاً علامتی ندارند اما در صورت علامت دار شدن، به صورت درد شکم، احساس پر شدن زودرس معده يا علايم انسداد شکم به طور متناوب و خونريزي گوارشي ظاهر مي شوند.

اندازه پولیپ های هایپرپلاستیک کمتر از یک سانتی متر است البته ممکن است گاهی اندازه بزرگتری داشته باشند. این نوع پولیپ ها به ندرت سرطانی می شوند و ریسک سرطانی شدن در پولیپ های هایپرپلاستیک با اندازه بیش از ۲ سانتی متر بیشتر است.

• پولیپ غده فاندیک (FGP) : این پولیپ ها شایع ترین نوع پولیپ های معده هستند و به ندرت سرطانی می شوند. پولیپ غده فاندیک در اثر گشاد شدن و بسته شدن نامنظم سلول های تولید کننده اسید معده به وجود می آیند.

احتمال سرطانی شدن پولیپ غده فاندیک در افرادی با سابقه سندروم پولیپوز آدنماتوز خانوادگی (FAP)  زیاد است. علت ایجاد این نوع پولیپ مصرف مداوم داروی امپرازول و مشابه ان برای درمان بیماری رفلاکس معده یا عفونت باکتریایی معده است.

• پولیپ‌های آدنوماتوز یا آدنوم: پولیپ‌های آدنوم در بین افرادی که التهاب معده دارند ایجاد می شوند و از بافت غدد معده منشا میگیرند و زمانی ایجاد می‌شوند که برخی از سلول‌های معده فرد به روش‌های غیرمعمول و غیرسرطانی رشد کنند.

در صورتی که اندازه پولیپ های آدنوماتوز از ۱ سانتی متر بیشتر شود احتمال سرطانی شدن آنها افزایش پیدا می کند. اما در هر حال پولیپ های آدنوم باید از معده برداشته شوند و برداشت آنها نیز توسط آندوسکوپی انجام می شود.

تحقیقات نشان می دهد که از پولیپ های معده ای که پزشکان در حین آندوسکوپی تشخیص می دهند، ۱۷ تا ۴۲ درصد از نوع هایپرپلاستیک ، ۳۷ تا ۷۷ درصد از نوع فاندیک و ۰٫۵ تا ۱ درصد پولیپ آدنوماتوز هستند.

چه کسانی به پولیپ معده مبتلا می شوند؟

احتمال ابتلا به پولیپ معده برای مردان و زنان بالغ یکسان است و فرد در هر سنی ممکن است به آن مبتلا شود البته با افزایش سن، به ویژه در افراد بالای ۶۵ سال احتمال ابتلا به پولیپ معده افزایش می یابد. نوع خاصی از پولیپ ها، مانند پولیپ غدد فوندیک معمولا در زنان میانسال دیده می شوند.

دلایل ایجاد پولیپ معده

دلایل مختلفی برای ایجاد پولیپ معده وجود دارد. اما به طور کلی هر عاملی که باعث رشد غیر طبیعی سلول های معده شود، می تواند باعث ایجاد پولیپ معده گردد. برخی از دلایل پولیپ معده عبارتند از:

• مشکلات مزمن التهابی معده
• کم خونی پرنیشیوز
• عفونت هلیکوباکتری پیلوری
• آسیب به معده مانند ایجاد زخم بر روی معده
• داروهایی که برای درمان رفلاکس معده استفاده می شوند مانند امپرازول
• ژنتیک و وجود بیماری پولیپ معده در بین اعضای خانواده

علائم ابتلا به پولیپ معده

در موارد زیادی پولیپ معده بدون علامت است اما زمانی که اندازه پولیپ‌ها بزرگ شوند احتمالاً علائم زیر در فرد بروز می کند:

• دل درد یا درد در ناحیه شکم در اثر فشاردادن شکم
• وجود خون در مدفوع
• استفراغ که می تواند منجر به کم خونی شود.
• علائم انسداد معده، مثل کاهش وزن یا استفراغ شدید
• آنمی یا کم خونی ناشی از فقر آهن
• کاهش اشتها
• مشکل در بلع

چه عواملی خطر ابتلا به پولیپ معده را افزایش می دهند؟

• سن: پولیپ معده در میان افراد میانسال تا اواخر بزرگسالی شایع تر است.
• عفونت باکتریایی معده: هلیکوباکتری پیلوری که باعث عفونت معده می شود یکی از علل شایع گاستریت است که به پولیپ ها و آدنوم های هیپرپلاستیک کمک می کند.
• پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP): این بیماری یک سندرم نادر ژنتیکی است که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و پولیپ معده را افزایش می دهد.
• استفاده از داروهای خاص: مصرف برخی از داروهای خاص برای طولانی مدت خطر ابتلا به پولیپ معده را افزایش می دهند. از انواع این داروها می توان به مهارکننده های پمپ پروتون، که برای درمان بیماری ریفلاکس معده تجویز می شوند اشاره کرد. داروهایی مانند Nexium، Prilosec و Protonixمی توانند خطر ابتلا به پولیپ غدد فوندیک را افزایش دهند.

روش تشخیص پولیپ معده

بسیاری از افراد بعد از انجام آزمایش برای بیماری های دیگر متوجه می شوند که پولیپ معده دارند. اکثر پولیپ ها در حین آندوسکوپی فوقانی تشخیص داده می شوند.

آندوسکوپی فوقانی چیست؟

آندوسکوپی فوقانی برای تشخیص و درمان انواع بیماری های دستگاه گوارش مانند مری، معده و دوازدهه (ابتدای روده باریک) مورد استفاده قرار می گیرد. آندوسکوپی برای بررسی علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، خونریزی های معده و روده یا تشخیص برخی از بیماری ها به کار می رود.

در این آزمایش آندوسکوپی فوقانی، پزشک از طریق یک لوله نازک و منعف که در انتهای آن یک دوربین کوچک وجود دارد به داخل معده را مورد بررسی قرار می دهد. جهت تشخیص نوع پولیپ نمونه ای از آن و بافت مجاور آن برداشته می شود که به اینکار در اصطلاح بیوپسی گفته می شود.

قبل از وارد کردن دستگاه آندوسکوپ به مری بیمار، پزشک به او آرام بخش می دهد یا داروی بی حسی را داخل گلوی وی اسپری می کند. به همین دلیل این عمل بدون درد و ناراحتی انجام می شود.

فرآیند آندوسکوپی فوقانی ۲۰ تا ۳۰ ثانیه طول می کشد و در صورتی که نیاز باشد، پزشک از پولیپ نمونه برداری می کند. با بررسی نمونه ها در زیر میکروسکوپ، نوع پولیپ تشخیص داده می شود.

• بیمار باید ۶ ساعت قبل از انجام آندوسکوپی از خوردن مایعات و غذا پرهیز کند.

تشخیص و درمان پولیپ معده

با بررسی میکروسکوپی نوع پولیپ مشخص می شود. البته سوالاتی که پزشک در مورد سابقه سلامتی شما در هنگام معاینه می پرسد نیز به تشخیص نوع پولیپ کمک می نماید.

در برخی موارد، تومورهای سرطانی در آندوسکوپی فوقانی درست شبیه به پولیپ معده به نظر می رسند. به همین دلیل، برخی از افرادی که به آنها گفته می شود پولیپ معده دارند ممکن است مبتلا به سرطان باشد.

بسته به نوع پولیپ معده، پزشک ممکن است آندوسکوپی دیگری را در عرض یک سال برای بررسی پولیپ های جدید توصیه کند. برای بیمارانی که پولیپ سرطانی داشته اند، آندوسکوپی بعدی باید هر شش ماه یک بار در سه سال اول انجام شود

در صورتی که بیمار سابقه خانوادگی سرطان معده داشته باشد، ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند که آندوسکوپی را به طور منظم (هر یک تا دو سال یکبار) انجام دهد. برای بیماران کمتر از ۴۰ سال که چندین پولیپ دارند، ممکن است علاوه بر معده، آزمایش‌های بیشتری برای بررسی روده بزرگ نیز توصیه شود.

اما اگر به نظر برسد که مهارکننده های پمپ پروتون یعنی همان قرص هایی که برای درمان رفلاکس معده و عفونت باکتریایی مصرف می شوند (مثل امپرازول) باعث ایجاد پولیپ می شوند، ممکن است پزشک قطع این دارو را توصیه کند.

روش درمان پولیپ معده

در صورتی که پولیپ های معده بزرگ باشند یا ظاهر متفاوتی با پولیپ های دیگر داشته باشند، ممکن است در حالی که دستگاه آندوسکوپ در معده است، به طور کامل برداشته شوند. و در صورتی که چندین پولیپ پیدا شود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. البته پولیپ ممکن است نشانه گاستریت باشد که ممکن است نیاز به تشخیص و درمان بیشتری داشته باشد.

اما به طور کلی درمان پولیپ معده به موارد مختلفی بستگی دارد:

• نوع پولیپ
• اندازه پولیپ
• شکل پولیپ
• محل پولیپ
• تعداد پولیپ
• علائم بیمار
• عدم نیاز به درمان

پولیپ های کوچک و بدون علامت که آندم نیستند، ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند. اما ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که در زمان های مشخصی آندوسکوپی را انجام دهد تا در صورت بزرگ شدن آنها از معده خارج شوند.

• درمان به وسیله دارو

پولیپ غده فوندیک شانس کمی برای تبدیل شدن به سرطان دارد. در ابتدا، پزشک بیمار را بیوپسی می کند. سپس یک متخصص می تواند علائم اولیه مبنی بر سرطانی بودن پولیپ را مورد بررسی قرار دهد. در صورتی که علائمی از سرطانی بودن وجود نداشته باشد، ممکن است نیاز به برداشتن پولیپ نباشد.

در صورتی که پولیپ به علت بیماری هلیکوباکتری پیلوری ایجاد شده باشد، ممکن است با تجویز دارو بیمار درمان شود.

• برداشتن در زمان آندوسکوپی

اکثر پولیپ های بزرگ نیاز به تخلیه ندارند و به وسیله دستگاه آندوسکوپ برداشته می شوند.

• درمان به وسیله عمل جراحی

اما پولیپ هایپرپلاستیک که خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دارد به روش دیگری درمان می شود. ممکن است پزشک این نوع پولیپ را بیوپسی کند و علائم سرطان را بررسی کند. احتمالاً نیاز به برداشتن پولیپ های بسیار بزرگ یا دیسپلاستیک نیز وجود داشته باشد.

پولیپ های آدنوماتوز خطر بالایی برای تبدیل شدن به سرطان دارند. به همین دلیل، احتمالاً پزشک به دنبال حذف آنها خواهد بود. اگر دیسپلازی یا سرطان به بافت مجاور گسترش یافته باشد، ممکن است پزشک بخشی از آن بافت را بردارد.بسته به میزان گسترش دیسپلازی یا پولیپ های سرطانی ، ممکن است این کار از طریق آندوسکوپی انجام شود یا ممکن است برای برداشتن بخشی از معده به جراحی نیاز باشد.

عوارض احتمالی پولیپ معده چیست؟

اصلی ترین عارضه پولیپ معده، سرطان معده است.  اگر در معده بیمار پولیپ های متعددی وجود داشته باشد نیز ممکن است مشکلاتی ایجاد شود. مثلاً پولیپ آدنوماتوز خانوادگی یک بیماری ژنتیکی است که باعث می شود پولیپ ها در تمام طول دستگاه گوارش بیمار رشد کنند که احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.  البته برداشتن پولیپ نیز می تواند عوارضی مانند خونریزی ایجاد کند.

چگونه از ابتلا به پولیپ معده پیشگیری کنیم؟

• درمان عفونت باکتریایی و دیگر بیماری های معده
• داشتن رژیم غذایی سالم
• مصرف میوه و سبزیجات دارای فیبر و آنتی اکسیدان بالا
• مصرف غلات
• مصرف مواد کلسیم دار
• درمان اضافه وزن و چاقی
• ورزش کردن
• پرهیز از مصرف غذاهای شور و انواع ترشیجات

کلام آخر

پولیپ معده یک بیماری معمولاً بدون علامت به ندریت اتفاق می افتد. این بیماری معمولاً در اثر مراجعه به دلیل دیگر بیماری ها و توسط آندوسکوپی فوقانی تشخیص داده می‌شود و بسته به نوع پولیپ روش های درمانی متفاوتی اتخاذ می شود.