بیماری سلیاک مسبب بروز علائم متفاوتی است که عمدتاً به دستگاه گوارش مربوط است و شامل مواردی چون اسهال، کاهش وزن، نفخ، معده درد و بی اشتهایی می باشد. در بعضی افراد علائم چون کندی رشد، سر درد، درد مفاصل و خستگی مفرط نیز گزارش شده است. علت بروز این علائم، واکنش ناقص سیستم ایمنی بدن نسبت به پروتئینی است که در غذاهایی چون گندم، جو، چاودار و غذاهای آماده یافت می شود. این پروتئین ها  گلوتن نام دارند. بیماری سلیاک را همچنین با اصطلاحاتی نظیر آنتروپاتی حساس به گلوتن، اسپرو سلیاک، و اسپرو غیر حاره ای نیز یاد می کنند و جملگی به آسیب  دیدگی جدارۀ رودۀ، کوچک اشاره دارد.

وظیفۀ رودۀ کوچک عبارتست از جذب غذا و مواد مغذی. بنابراین، اگر سیستم ایمنی به جدارۀ  رودۀ کوچک آسیب وارد کند، فرایند جذب مواد مغذی دچار اختلال جدی می شود. به این حالت اصلاحاً سوء جذب می گویند.

برغم بلاعلاج بودن بیماری سلیاک، پرهیز جدی از خوردن غذاهای حاوی گلوتن عموماً باعث معکوس شدن فرایند آسیب دیدگی جدارۀ روده و ، طبیعتاً، رفع علائم ناشی از آن می شود.

بیماری سلاک در بزرگسالان بطور جداگانه بررسی  خواهد شد.

علل بروز بیماری سلیاک:

وضعیت ژنتیکی کودک و قرار گرفتن در معرض عوامل محرک در بروز بیماری سلیاک نقش دارد. این  بیماری می تواند بصورت توارثی از طرف هر یک از والدین به فرزند سرایت کند و، با قرار گرفتن در معرض عامل غذایی گلوتن، گسترش یابد. زمانیکه وجود بیماری سلیاک در کودک توسطط آززمایشات  خاص ببه اثبات می رسد، یگانه درمان عبارت خواهد بود از پرهیز کامل از گلوتن.

بیماری سلیاک با حساسیت به گندم فرق دارد. آلرژی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی نسبت به گندم واکنش نشان می دهد و باعث بروز علائم حساسیت شامل کهیر زدگی و تنگی نفس (خس خس سینه) می شود.

علائم بیماری سلیاک:

علائم بیماری می تواند از نوع خفیف یا حاد باشد.

علائم رایج

علائم رایج بیماری سلیاک در کودکان شامل موارد زیر است:

– اسهال

– بی اشتهایی

– نفخ یا معده درد

– کاهش وزن و یا دشوراری در افزایش وزن

این علائم می تواند با شروع مصرف غذاهای حاوی گلوتن در هر سنی، اعم از خردسالی تا بزرگسالی، پدیدار شود.

در بعضی موارد، علائم شایع بروز نمی کند ولی کودک دچار کندی رشد، کم خونی ناشی از کسری آهن، مدفوع چرب و شناور، کهیر، خستگی مفرط و یا درد مفاصل می شود. بعضی کودکان دچار اضطراب و بدخوابی می شوند. عده ای نیز در سنین بالاتر کودکی با کوتاهی قد، مشکل افزایش وزن، بلوغ دیررس و مشکلاتی از این دست (کم خونی، نازکی استخوان و … ) مواجه می شوند.

علائم پوستی

بیماری موسوم به درپاتیت هرپتیفرم در بین بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک شایع است. اما، تا قبل از سن بلوغ، بیماری مزبور در کودکان بندرت دیده می شود. علائم ممکن است محدود به علائم پوستی خفیف توأم با علائم گوارشی خفیف و یا بدون علائم گوارشی باشد.

علائم رایج درپاتیت هرپتیفرم شامل بروز تاول های برجسته و آبدار پرخارش پوستی، علی الخصوص در ناحیۀ آرنج، زانو، باسن، ناحیۀ تحتانی پشت بدن، صورت، گردن، کمر و، بعضاً، داخل دهان می باشد.

خارش و سوزش جزو آزار دهنده ترین ترین علائم این بیماری است. خارش باعث ترکیدن و خشکیدن تاول و بجای ماندن لکه و زخمهای های پوستی می شود. با انجام بیوپسی بروی پوست می توان به درپاتیت هرپتیفرم بودن ماهیت کهیرها پی برد. حذف گلوتن از رژیم غذایی موجب بهبودی وضعیت بیمار خواهد شد، هرچند هفته ها تا ماهها طول بکشد تا علائم بهبودی پدیدار گردد.

مشکلات دندانی

دندانهای دائمی در کودکان مبتلا به بیماری سلیاک معمولاً دچار تغییرات می شود. تغییرات می تواند در مینای دندانها بروز کند و باعث ایجاد خوردگی و یا تغییر رنگ (شیری، رد، یا قهوه ای) دندان شود.

نازکی استخوان   

بیماری سلیاک در کودکان ممکن است باعث شکنندگی استخوان ناشی از کمبود ویتامینD  و کلسیم شود. در بسیاری از موارد، مصرف غذاهای فاقد گلوتن باعث رفع این مشکل خواهد شد. تجویز همزمان مکمل های حاوی ویتامین D و کلسیم نیز بعضاً ضرورت خواهد داشت.

در قسمت دوم این نوشته با ما همراه باشید تا در رابطه با بیماری سلیاک اطلاعات بیشتری را کسب نمایید.

دکتر مهدی افضل آقایی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در شهر مشهد دارای بورد فوق تخصصی

انجام آندوسکوپی و کولونوسکوپی در مطب بدون خون ریزی و درد و با پیشرفته ترین وسایل موجود

جهت اخذ نوبت می توانید همه روزه با شماره (۰۵۱)۳۸۷۰۴۰۶۶ و ۳۸۷۰۴۰۶۷ تماس حاصل فرمایید.

آدرس مطب: مشهد- بلوار کوثر- بین كوثر ۲و۴ – ساختمان فارابي – طبقه دوم

متخصص گوارش در مشهد