تنگی خوش خیم مری به باریک شدن مری یا لوله غذا گفته می شود که لوله ای است که از گلو به معده می رسد. خوش خیم به معنای غیر سرطانی بودن است. تنگی مری زمانی اتفاق می افتد که پوشش مری ملتهب و باعث ایجاد اسکار شود. این زخم می تواند باعث باریک شدن و تنگی مری شود. بسیاری از عوامل مختلف می توانند باعث تنگی خوش خیم مری شوند، اما بیماری ریفلاکس معده (GERD) علت اصلی بروز این وضعیت است.
علائم تنگی خوش خیم مری
فردی که دچار تنگی خوش خیم مری است، هنگام بلع دچار مشکل می شود. علاوه بر آن، افراد مبتلا به تنگی خوش خیم مری ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- آب دهان
- سرفه یا خفگی
- سوزش سردل
- سکسکه یا آروغ مکرر
- کاهش وزن ناخواسته
- کم آبی یا سوء تغذیه
- بلع سخت یا دردناک می شود.
- احساس گیر کردن غذا در گلو
- بازگشت غذا از معده به دهان
پیشنهاد مطالعه: لاپاراسکوپی کیسه صفرا
شایع ترین علل تنگی خوش خیم مری
تنگی خوش خیم مری زمانی رخ می دهد که بافت اسکار در مری تشکیل شود. این اغلب نتیجه آسیب به مری است. شایع ترین علت آسیب، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) است که به عنوان ریفلاکس اسید نیز شناخته می شود. GERD زمانی رخ می دهد که اسفنکتر تحتانی مری (LES) به درستی بسته یا سفت نشودLES عضله بین مری و معده است. معمولاً هنگام قورت دادن برای مدت کوتاهی باز می شود. اسید معده زمانی که به طور کامل بسته نشود، می تواند به سمت مری برگردد. این باعث ایجاد احساس سوزش در قسمت پایین قفسه سینه می شود که به عنوان سوزش سر دل شناخته می شود. قرار گرفتن مکرر در معرض اسید مضر معده می تواند باعث ایجاد بافت اسکار شود. در نهایت مری باریک خواهد شد.
دلایل تنگی خوش خیم مری می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اسکلرودرمی: این اختلال خود ایمنی می تواند پوشش مری را تحت تاثیر قرار دهد.
- رفلاکس معده: در افراد مبتلا به این اختلال، اسید معده از معده به سمت دهان به سمت مری باز می گردد که می تواند پوشش مری را تحریک کند.
- آسیب ناشی از آندوسکوپی: برخی از اقدامات پزشکی شامل قرار دادن ابزاری به نام آندوسکوپ در مری است که گاهی اوقات می تواند به این قسمت از بدن آسیب برساند.
- استفاده مکرر از لوله بینی معده: این لوله از طریق بینی و مری به معده می رود و به افراد اجازه می دهد غذا و مایعات را از طریق آن وارد کنند. استفاده طولانی مدت یا زیاد از لوله می تواند باعث تنگی مری شود.
- بلع برخی مواد: بلع مواد سمی، مانند محصولات پاک کننده خانگی، می تواند باعث تنگی مری شود. مصرف مایعات بسیار گرم یا سرد گاهی اوقات می تواند به مری آسیب برساند.
- درمان واریس مری: وریدهای متورم در مری نیاز به درمان دارند که گاهی اوقات باعث زخم شدن مری می شود.
- ازوفاژیت: این اختلال ایمنی باعث التهاب مری می شود. ممکن است به دلیل یک واکنش آلرژیک یا یک مورد شدید GERD رخ دهد.
عوارض بالقوه تنگی خوش خیم مری
غذاهای متراکم و جامد می توانند در صورت باریک شدن مری در مری قرار گیرند. این ممکن است باعث خفگی یا مشکل در تنفس شود. مشکلات بلع می تواند مانع از دریافت غذا و مایعات کافی شود. این ممکن است منجر به کم آبی و سوء تغذیه شود.
همچنین خطر ابتلا به آسپیراسیون ریوی وجود دارد که زمانی رخ می دهد که استفراغ، غذا یا مایعات وارد ریه های شما می شود. این می تواند منجر به ذات الریه آسپیراسیون شود.
تنگی خوش خیم مری چگونه درمان می شود؟
روش های مختلفی برای درمان تنگی خوش خیم مری وجود دارد و مناسب ترین گزینه به علت آن بستگی دارد. گزینه های درمانی برای این بیماری شامل موارد زیر است:
دارو: اگر تنگی مری به دلیل GERD باشد، پزشک ممکن است مجموعه ای از داروها به نام مهارکننده های (PPIs) را تجویز کند PPI ها می توانند اسید معده را کاهش دهند، که ممکن است به درمان GERD و جلوگیری از باریک شدن مری در آینده کمک کند. اگر علت تنگی عفونت در مری باشد، احتمالاً پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند، در حالی که کورتیکواستروئیدها یک درمان استاندارد برای موارد ناشی از ازوفاژیت هستند.
رژیم غذایی: در مواردی که GERD باعث تنگی مری می شود، ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی می تواند به درمان علائم کمک کند.
این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
از دست دادن وزن اضافی
پوشیدن لباس های گشاد برای کاهش فشار روی معده
تا ۳ ساعت پس از صرف غذا از دراز کشیدن خودداری کنید.
خوردن مکرر وعده های غذایی کوچک به جای سه وعده غذایی بزرگ در روز.
پرهیز از غذاهای تند، چرب یا چرب، و همچنین شکلات، الکل، تنباکو و کافئین، زیرا همه اینها می توانند باعث ریفلاکس شوند.
اتساع یا کشش مری
یکی از عوارض جانبی احتمالی اتساع مری سوراخ شدن مری است. تجهیزات پزشکی که پزشکان برای تشخیص یا درمان مری استفاده می کنند، گاهی اوقات می توانند سوراخ کوچکی در آن ایجاد کنند. اتساع مری یا کشش، در بیشتر موارد گزینه بهتر است. اتساع مری می‌تواند باعث ناراحتی شود، بنابراین در طول عمل تحت بیهوشی عمومی یا متوسط قرار خواهید گرفت. پزشک یک آندوسکوپ را از طریق دهان وارد مری، معده و روده کوچک می‌کند. هنگامی که آنها ناحیه تنگ شده را دیدند، یک گشادکننده را در مری قرار می دهند. دیلاتور یک لوله بلند و نازک است که یک بالون در نوک آن قرار دارد. هنگامی که بالون باد می شود، ناحیه باریک شده در مری را گسترش می دهد. در موارد تنگی شدید ممکن است در آینده نیاز به تکرار این روش برای جلوگیری از باریک شدن مجدد مری داشته باشید.
استنت: استنت لوله ای است که پزشکان می توانند آن را در مری باریک قرار دهند تا آن را باز نگه دارند. انجام این کار به افرادی که در بلع مشکل دارند اجازه می دهد راحت تر بخورند و بنوشند. قرار دادن استنت های مری می تواند تنگی مری را تسکین دهد. استنت یک لوله نازک ساخته شده از پلاستیک، فلز قابل انبساط یا یک ماده مشبک انعطاف پذیر است. استنت های مری می توانند به باز نگه داشتن مری مسدود شده کمک کنند تا بتوانید غذا و مایعات را ببلعید. برای این عمل تحت آرامبخشی عمومی یا متوسط قرار خواهید گرفت. پزشک شما از آندوسکوپ برای هدایت استنت در محل استفاده می کند.
عمل جراحي: افراد ممکن است برای موارد شدید تنگی مری نیاز به عمل جراحی داشته باشند که سایر روش‌های درمانی موفقیت‌آمیز نباشد.
تشخیص و زمان مراجعه به پزشک
پزشکان ممکن است از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی برای تشخیص تنگی خوش خیم مری استفاده کنند. افراد در صورت مشاهده علائم تنگی خوش خیم مری باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک دستگاه گوارش فوقانی را که شامل مری و معده می شود، معاینه می کند. آنها ممکن است از روش های زیر برای بررسی اینکه آیا افراد تنگی مری خوش خیم دارند یا خیر استفاده کنند:
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (GI): آندوسکوپ یک لوله نازک و انعطاف پذیر با یک نور کوچک و دوربین در انتهای آن است. پزشک آن را از طریق دهان فرد وارد مری می‌کند تا آن را روی مانیتور بررسی کند. همچنین می توان از آندوسکوپ برای نمونه برداری از پوست برای بررسی زیر میکروسکوپ استفاده کرد.
بلع باریم: فرد قبل از عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، ماده ای به نام باریم را می بلعد. باریم داخل دستگاه گوارش فوقانی را می پوشاند و هرگونه باریک شدن مری را آشکار می کند.
سی تی اسکن: سی تی اسکن از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای ارائه تصویری دقیق از مری استفاده می کند.
روش های مختلف درمانی می توانند تنگی های خوش خیم مری را به طور موثر درمان کنند. با این حال، تنگی مری ممکن است دوباره رخ دهد، و افراد ممکن است نیاز به اتساع مجدد برای باز کردن مری داشته باشند. طبق یک منبع، ۳۰ درصد از افرادی که اتساع مری دارند، طی یک سال به اتساع مجدد مری نیاز خواهند داشت.اگر افراد در نتیجه GERD دچار تنگی مری خوش خیم شده باشند، ممکن است نیاز به ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی یا سبک زندگی خود داشته باشند تا این وضعیت را در طول زندگی خود مدیریت کنند.
*متخصص گوارش در مشهد*
