آنچه که باید در مورد بیماری کبد چرب را بدانیم

کبد به صورت طبیعی مقداری چربی دارد،  اما اگر چربی داخل کبد بیشتر از حد معمول ساخته شود، میتواند بیماری کبد چرب را  بسازد و به این معناست که کبد دیگر به صورت نرمال و طبیعی نمیتواند عمل کند. کبد چرب زمانی اتفاق می افتد که بیش از ۵ درصد چربی در کبد رسوب کند.

این مقاله مروری خواهد بود بر علائم، علل، درمان و پیشگیری و هرآنچه در مورد کبدچرب باید بدانید.

  علائم کبد چرب

این بیماری معمولاً علامتی را نشان نخواهد داد تا زمانی که پیشرفته باشد؛ به همین دلیل پزشکان این بیماری را بیماری خاموش مینامند. اما کبد چرب میتواند اندازه کبد را بزرگ کند، این اتفاق ممکن است که مقداری درد یا ناراحتی در قسمت سمت راست و فوقانی شکم ایجاد بکند.

 علائم کبد چرب

1. کاهش اشتها
2. حالت تهوع
3. کاهش وزن
4. خستگی

انواع کبد چرب

دو نوع کبد چرب داریم:

1. کبد چرب الکلی
2. کبد چرب غیر الکلی

کبد چرب غیر الکلی

کبد چرب غیر الکلی مهمترین نوع کبد چرب است. حدود ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر در آمریکا گرفتار این بیماری هستند. دو نوع کبد چرب غیر الکلی داریم،که یکی کبد چرب ساده است که آسیب به کبد نمیزند، فرم دیگر استئاتوهپاتیت غیر الکلی است .

در کبدچرب ساده، چربی در کبد رسوب میکند اما آسیبی به کبد و سلولهای کبدی نمیزند. معمولا کبدچرب ساده به فرم‌های پیشرفته بیماری پیشرفت نمی‌کند و آسیب جدی نداریم. اما در استئاتوهپاتیت ما التهاب در سلول کبدی را داریم، این بیماری میتواند پیشرفت کند و به شرایط پیشرفته تری مثل سرطان کبد و سیروز کبد تبدیل شود.

کبد چرب الکلی

افرادی که معمولا زیاد از الکل استفاده می‌کنند، می‌توانند مبتلا به کبد چرب الکلی بشوند و هرچقدر که مصرف بیشتری از الکل داریم، اسیب جدی تری کبد ما را تهدید می‌کند و میتواند به آسیب سلول‌های کبدی و التهاب آن ها منجر شود.

این اولین مرحله از بیماری کبدی در اشخاصی است که الکل استفاده می کنند و اگر در این مرحله فرد مصرف الکل را متوقف کند، آسیبی که  به کبد وارد شده میتواند برگشت داشته باشد اما اگر ادامه دهد مرحله دیگر را هم طی میکند که هپاتیت الکلی و در مرحله آخر سیروز الکلی است.

سیروز جدی ترین و شاید مهمترین آسیب به کبد است. زمانی که اتفاق می‌افتد به صورت تیپیک یک اسکار در بافت کبد ایجاد میشود. اسکار در حقیقت جای زخم، جای فیبروز و سفتی هست که می تواند منجر به نارسایی کبد بشود. همینطور که سیروز پیشرفت میکند میتواند یک سری علائم را ایجاد کند که این علائم ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.

علائم سیروز کبدی

1. خارش پوست
2. خونریزی یا کبود شدگی
3. اختلالات حافظه
4. ورم شکم و اندام تحتانی
5. نفخ
6. زردی

سیروز میتواند یک موقعیت تهدیدکننده حیات باشد و شما باید مراجعه به پزشک داشته باشید.

علل و عوامل خطر ابتلاء به کبد چرب

علل ابتلا به کبد چرب واقعاً به صورت کامل مشخص نیست که چرا یک فرد مبتلا به کبد چرب میشود، اما ژنتیک میتواند نقش داشته باشد. بر اساس مطالعاتی، یک سری ژن های خاص می توانند شانس ابتلای فرد را به کبد چرب تا ۲۷ درصد افزایش بدهند. بعضی از بیماری‌ها می توانند ریسک ابتلا به کبد چرب را بیشتر بکنند که شامل:

1. چاقی و اضافه وزن
2. فشار خون بالا
3. دیابت نوع ۲
4. سندروم متابولیک
5. مقاومت به انسولین

مقادیر بالای چربی خون در یک فرد مثل کلسترول و تری گلیسرید هم میتواند فرد را مستعد ابتلا به کبد چرب کند.

مقادیری از تری گلیسیرید که بیشتر از ۱۵۰ تا ۱۹۹ میلی گرم بر دسی لیتر باشد میتواند فرد را مستعد به ابتلا به کبد چرب کند. علل کمتر شایع ابتلا به کبد چرب و بیماری‌هایی که میتوانند مرتبط با کبد چرب باشند شامل:

1. هپاتیت سی
2. کاهش وزن سریع
3. بعضی از داروها (مثل دیلتیازم و کورتون‌ها گلوکوکورتیکوئیدها)
4. مصرف زیاد از حد الکل

کبد الکل را تجزیه و آن را از بدن خارج میکند. همان طور که الکل شکسته میشود، مواد و توکسین ها و سموم مضر آزاد میشود،  این مواد می‌توانند به سلول‌های کبد آسیب بزنند و باعث التهاب کبد بشوند.

درمان کبد چرب

در حال حاضر هیچ درمانی را برای کبد چرب نداریم اما بر اساس مرحله بیماری بعضی کارها می توانند اسیب را جبران کنند.

مهمترین کار کاهش وزن است.  اگر ۷ تا ۱۰ درصد کاهش وزن داشته باشیم می‌توانیم وضعیت فعالیت بیماری را بهبود ببخشیم. نکته مهم این هست که کاهش وزن نباید به صورت خیلی سریع باشد چرا که میتواند وضعیت کبد را بدتر کند. یک رژیم غذایی منظم همراه با ورزش منظم بهترین راه برای کاهش وزن و کنترل این بیماری است.  افرادی که الکل مصرف می کنند و کبد چرب الکلی دارند ممکن است که آسیب به کبد را با قطع مصرف مشروبات الکلی جبران کنند و باعث بهبود عملکرد کبد بشوند.

اما اگر بیماری به مرحله سیروز رسید قطع مصرف الکل هم نمیتواند بیماری کبدی را بهبود ببخشد.

برای بعضی از افراد قطع مصرف الکل سخت است، این افراد باید به پزشکان متخصص مربوطه مراجعه کنند که راه‌هایی را به افراد ارائه بدهند که بتوانند از طریق آن مصرف مشروبات الکلی را کم کنند. کبد چرب الکلی می‌تواند باعث سیروز و نارسایی کبد بشود، در این مرحله بعضی از داروها و جراحی پیوند کبد میتوانند به عنوان یک درمان عمل کنند.

تغییر سبک زندگی و عادات مخرب موجب پیشگیری از کبد چرب میشود، نمونه ای از کارهایی باید انجام بدهیم که از کبد چرب پیشگیری کنیم:

1. قطع مصرف الکل
2. به یک رژیم بالانس و تنظیم شده
3. انتخاب های لقمه کوچکتر
4. ورزش منظم

مواد غذایی برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب

1. قهوه
2. سیر
3. انواع میوه و سبزیجات
4. پرو بیوتیک‌ها

یک شخص باید انتخاب کند که چه غذاهایی را استفاده بکند و رنج وسیعی از مصرف میوه و سبزیجات را داشته باشد. باید سعی کند غذاهایی که چربی‌های اشباع‌شده هستند یا فرآوری شده‌اند و قند و شکر فراوان دارند را استفاده نکنند. بر اساس مطالعاتی که انجام شده قندهای ساده، گوشت قرمز، غذاهای فراوری شده و غذاهایی که فیبر کمی دارند میتوانند به ایجاد کبد چرب منجر بشوند.

ورزش منظم یک فاکتور بسیار مهم در پیشگیری و درمان کبد چرب است دو و نیم ساعت فعالیت ورزشی در هفته می تواند ایده آل باشد. این یک فعالیتی است که میتواند ضربان قلب را بالا ببرد مثل پیاده روی و دوچرخه سواری. اینکه فعال باشیم، فعال بمانیم، ورزش داشته باشیم و یک وزن متعادل را بتوانیم نگه داریم و مصرف مشروبات الکلی را به حداقل ممکن برسانیم، مواردی هستند که می توانند منجر به پیشگیری از کبد چرب شوند.

 کبد چرب در خلال بارداری

یک بیماری خاصی از کبد چرب الکلی است که حدود ۳ درصد خانم‌های باردار این بیماری رو خواهند داشت و علائمش شامل دل درد، کاهش اشتها، احساس خستگی فراوان،  زردی و حالت تهوع است. خانم حامله ای که این علائم رو پیدا میکند باید به صورت اورژانسی از نظر این بیماری تحت مراقبت‌ها و آزمایشات پزشکی قرار بگیرد این بیماری می‌تواند به صورت بالقوه تهدید کننده حیات باشد؛ بنابراین درمان و تشخیص سریع پروسه‌ای ضروری است.

 تشخیص کبد چرب

برای هر شخصی سخت است که خودش تشخیص بدهد که کبد چرب دارد و کی باید به پزشک مراجعه کند، این به دلیل این هست که کبد چرب هیچ علامتی ایجاد نمی کند. پزشک معمولاً یک سابقه‌ای از شرح حال دارویی، وضعیت تغذیه و سبک زندگی بیمار خواهد گرفت . ممکن است پزشک یک معاینه فیزیکی انجام بدهد که میتواند به تشخیص کبد چرب کمک کند.

در معاینه فیزیکی اندازه گیری قد و وزن انجام میشود تا بتونیم BMI  فرد یا توده بدنی در یک فرد را  اندازه گیری بکنیم. پزشک دنبال یکسری نشانه‌ها مثل زردی، مقاومت به انسولین و بزرگ شدن کبد در معاینه است.

تست های خون ممکن است که نشان بدهند که آیا بیمار یک آنزیم کبدی بالا دارد یا خیر. روش های تصویر برداری مثل سونوگرافی، سی تی اسکن و ام ار ای میتوانند کمک کنند به تشخیص کبد چرب یا سایر نشانه های کبد چرب.

بعضی مواقع پزشک نمونه برداری از کبد انجام میدهد که از طریق وارد کردن یک سوزن به داخل کبد وخارج کردن تکه کوچکی از بافت کبد صورت میگیرد. نمونه را میفرستند  به آزمایشگاه و از طریق آزمایشگاه و تکنیک های آزمایشگاهی بافت مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مهم ترین فاکتور برای ابتلا به کبد چرب، اضافه وزن است. کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش میتواند ریسک ابتلا به کبد چرب را کاهش دهد و همچنین یک روشی برای جبران آسیب به کبد باشد.