در این نوشته به بررسی خونریزی GI و یا خون ریزی دستگاه گوارش پرداخته ایم. در اصلاح GI به معنای گوارشی است. سیستم GI یک اصطلاح پزشکی برای تمام اندام های داخلی بدن است که در پروسه غذا فعالیت می کنند.

سیستم گوارشی شامل موارد زیر است:

• مری (لوله ای که دهان را به معده وصل می کند)
• معده
• روده کوچک
• روده بزرگ

خونریزی دستگاه گوارش زمانی اتفاق می افتد که هر کدام از این اندام ها شروع به خونریزی کنند. در یک چنین مواقعی تشخیص خونریزی بسیار سخت می شود چرا که این اتفاقات در داخل بدن رخ می دهد و دیدن آن ممکن نیست. اما نشانه هایی وجود دارد که حاکی از این امر است که خونریزی در داخل بدن اتفاق افتاده است.

دو نوع متداول خونریزی دستگاه گوارش وجود دارد : خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی که مستقیما بر روی مری، معده و قسمت اول روده کوچک تاثیر می گذارد.

و خون ریزی دستگاه گوارش تحتانی که بر روی روده بزرگ تاثیر دارد.البته حالتی نیز وجود دارد که خونریزی در وسط روده کوچک اتفاق می افتد و احتمال رخ دادن آن پایین است. این نوع خونریزی، خونریزی میانی دستگاه گوارش نامیده می شود.

علائم خونریزی دستگاه گوارش چیست؟

علائم خونریزی ممکن است بسته به اینکه خونریزی از نوع تحتانی و یا فوقانی است، متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است نشانه ای نداشته باشند و متوجه خونریزی نشوند اما هنگامی که پزشک آزمایش مدفوع را بررسی می کند و یا آزمایش خون بیمار را مشاهده می کند نشانه هایی از از کم خونی در بیمار دیده می شود. (گلبول های قرمز خون کاهش می یابد)

علائم خونریزی دستگاه گوارش فوقانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

۱- استفراغ خونی یا وجود چیزهایی مانند قهوه در استفراغ

۲- اسهال یا مدفوعی که سیاه باشد (البته این نشانه ممکن است هنگام خونریزی دستگاه گوارش تحتانی نیز مشاهده شود که البته احتمال اتفاق افتادن آن کمتر است)

علائم خون ریزی دستگاه گوارش تحتانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

۱- مدفوع خونین ( این امر می تواند در خونریزی دستگاه گوارش فوقانی نیز دیده شود که کمتر معمول است)

همچنین علامت هایی که می تواند همراه با خونریزی دستگاه گوارش فوقانی و تحتانی مشاهده شود عبارتند از:

۱- احساس ضعف و سرگیجه خصوصا زمانی که خون بسیار زیادی را از دست می دهید

۲- ضربان قلب بالا (تپش قلب) در صورت از دست رفتن خون بسیار

۳- درد پا یا درد در شکم

۴- اسهال

۵- ضخیم شدن پوست

آیا نیاز است به پزشک مراجعه شود؟

اگر علائمی مانند علائم زیر داشته باشید بهتر است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید.

استفراغ خونی و یا وجود چیزهایی مانند دانه قهوه در استفراغ

مدفوع قیرمانند و یا همراه با خون

احساس ضعف، سرگیجه و یا کسالت

تپش قلب

درد شدید شکم

چه عاملی باعث خونریزی دستگاه گوارش می شود؟

رایج ترین علل خونریزی دستگاه گوارش عبارتند از:

وجود زخم ها در معده و یا روده کوچک

رگ های متورم در مری که واریس نامیده می شود

عروق خونی غیر عصبی یا AVM

بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو (شرایطی که می توانند باعث ایجاد زخم در روده شود)

هموروئید یا بواسیر

سرطان (البته به ندرت!)

آیا آزمایشی برای تشخیص خونریزی دستگاه گوارش وجود دارد؟

بله. اگر پزشک مظنون به خونریزی دستگاه گوارش شود می تواند یکی از این آزمایش ها را تجویز کند و یا حتی چند مورد از آن ها با هم برای تشخیص خونریزی دستگاه گوارش بررسی می شوند:

۱- آزمایش خون

آزمایش خون به منظور بررسی موارد زیر ممکن است برای بیماری شما تجویز شود:

تشخیص میزان گلبول های قرمز خون که می بایست به اندازه کافی در بدن وجود داشته باشد

تشخیص این امر که آیا خون به طور طبیعی لخته می شود یا خیر

آیا کبد به طور طبیعی کار می کند یا خیر

۲- آندوسکوپی فوقانی

به منظور انجام آندوسکوپی، برای شما داروی آرامبخش تجویز می شود تا شما بخوابید. سپس پزشک یک لوله نازک که آندوسکوپ نامیده می شود را در دهان شما قرار می دهد. در انتهای لوله یک دوربین وجود دارد که تصاویری از دستگاه گوارش را به مانیتور ارسال می کند. اگر پزشک نشانه هایی از خونریزی را مشاهده کند می تواند از ابزارهایی که با کمک آندوسکوپ عمل میکنند استفاده کرده و خونریزی را متوقف نماید. در شکل زیر می توانید خونریزی دستگاه گوارش را در عمل آندوسکوپی مشاهده کنید.

اگر تمایل دارید در رابطه با آندوسکوپی در مطب پزشک اطلاعات بیشتری کسب نمایید بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

۳- کولونوسکوپی

این امر مشابه آندوسکوپی است با این تفاوت که از طریق راست روده و مقعد انجام می شود.

اگر تمایل دارید در رابطه با این روش اطلاعات بیشتری کسب نمایید بر روی تصویر زیر کلیک کنید:

۴- تست های تصویر برداری

این آزمایشات شامل قرار دادن مواد شیمیایی رادیواکتیو ضعیف در خون می شود که پزشک می تواند خون را در آن ردیابی کند.

۵- کپسول آندوسکوپی

در این آزمایش از یک دوربین کوچک به اندازه یک قرص ویتامین استفاده می شود.بیمار می بایست دوربین را قورت داده و تصاویر به یک دستگاه ضبط کننده که بر روی کمربند قرار می گیرد ارسال می شود.

سپس پزشک تصاویر را مورد بررسی قرار می دهد. مزیت این روش در این امر است که داخل روده کوچک نیز با این راه قابل مشاهده است در صورتی که این امر با انجام آندوسکوپی یا کلونوسکوپی دشوار به نظر می رسد. دوربین با مدفوع منتقل می شود و اکثر مردم حتی نمی توانند متوجه شوند که دوربین چه زمانی از بدن دفع شده است/

درمان خونریزی دستگاه گوارش چگونه است؟

بسته به میزان خونی که از دست داده اید و یا دلیل خونریزی ممکن است یکی یا چند روش از درمان های زیر برای شما پیشنهاد شود.

• دریافت اکسیژن از طریق یک ماسک یا یک لوله که زیر بینی شما قرار داده می شود
• تزریق خون یا مایعات به یکی از رگهای شما (برای جایگزینی خونی که از دست داده اید)
• داروهای کاهش اسید معده این داروها به تمیز کردن و خالی کردن روده کمک می کنند (به طوری که پزشکان می توانند به وضوح ببینند که در داخل روده چه اتفاقی می افتد)
• آنتی بیوتیک ها

یک لوله کوچک از بینی داخل بدن می شود و از طریق گلو به پایین هدایت می شود تا پزشک بتواند معده را شست و شو دهد

همچنین بسته به محلی که خونریزی اتفاق می افتد، پزشک ممکن است برای شما آندوسکوپی فوقانی و یا کلونوسکوپی را تجویز نماید. این امر به پزشک کمک می کند تا نقاطی را که خون ریزی داشته است پیدا کند.

همچنین پزشک می تواند با استفاده از این دو روش عروق خونی را پیدا کرده و خونریزی را متوقف کند.

آیا می توان از خونریزی دستگاه گوارش جلوگیری نمود؟

شما با استفاده از راهکارهای زیر می تواند شانس خود را برای مقابله با خونریزی دستگاه گوارش افزایش دهید

هرگز از داروهای NSAID استفاده نکنید. مگر اینکه این داروها با صلاحدید پزشک برای شما تجویز شده باشد. این داروها می توانند باعث ایجاد زخم در دستگاه گوارش شوند. نمونه ی این داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن است. اگر شما مجبور به استفاده از این داروها باشید پزشک ممکن است داروی دیگری را برای کاهش خطر خونریزی برای شما تجویز نماید.

اگر زخم معده دارید حتما در اسرع وقت تحت درمان قرار بگیرید

در صورت داشتن سیرزو، داروهایی که با عنوان مسدودکننده های بتا که توسط پزشک برای شما تجویز می شود را مصرف نمایید

دکتر مهدی افضل آقایی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در شهر مشهد دارای بورد فوق تخصصی

جهت اخذ نوبت می توانید همه روزه با شماره (۰۵۱)۳۸۷۰۴۰۶۶ تماس حاصل فرمایید.

آدرس مطب: مشهد- بلوار کوثر- بین كوثر ۲و۴ – ساختمان فارابي – طبقه دوم

متخصص گوارش در مشهد