دانستنی‌های مهم در مورد بالون معده
بالون معده یا همان gastric Balloon از جدیدترین و بهترین روش‌های کاهش وزن و لاغری برای افراد چاق به شمار می‌آید که بدون نیاز به جراحی و به صورت سرپایی انجام می‌شود. تناسب اندام برای همه بسیار مهم است چرا که علاوه بر زیبایی ظاهری در سلامتی کلی بدن نقش مهم و اساسی دارد. افرادی که اضافه وزن زیادی دارند و شاخص توده بدنی آنها خیلی بیشتر از حد نرمال است، به روش‌های مختلفی در پی رسیدن به وزن ایده‌آل خود هستند. این افراد معمولا رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی بسیاری را امتحان نموده‌اند که ممکن است با آنها به نتیجه مطلوب نرسیده باشند. روش استفاده از بالون معده میتواند از گزینه‌های کارآمد و تقریبا راحتی برای این افراد باشد تا به وزن مورد نظر خود برسند.
بالون معده شبیه یک توپ است که درون معده قرار داده می‌شود و با اشغال نمودن بخشی از معده سبب کاهش اشتها می‌گردد. پزشک متخصص در ابتدا وضعیت معده و سیستم گوارشی فرد را بررسی نموده و با اطمینان یافتن از صحت و درستی عملکرد دستگاه گوارش فرد، اقدام به قرار دادن بالون معده می‌نماید. این جسم توپ مانند که از هوا یا مایع پر می‌شود، به طور موقت در معده قرار می‌گیرد تا افراد برای رسیدن به وزن دلخواه و مناسب خود مجبور به انجام جراحی‌های سنگین نشوند.
برای چه افرادی مناسب است؟
استفاده از بالون معده به هر فرد چاقی توصیه نمی‌شود و باید فرد دارای شرایطی باشد که پزشک برای کاهش وزن این روش را پیشنهاد دهد.
افرادی که به صورت خفیف یا متوسط چاق هستند و شاخص توده بدنی آنها بالای ۲۷ است. این افراد با رژیم غذایی و ورزش به نتیجه آنچنانی نرسیده‌اند می‌توانند به استفاده از بالون معده فکر کنند.
چاقی شدید با شاخص توده بدنی بالای ۳۵ تعریف می‌شود. افرادی که در این بازه قرار می‌گیرند و حاضر به انجام عمل‌های جراحی سنگین نیستند یا شرایط انجام این عمل‌ها را ندارند، به توصیه پزشک متخصص می‌توانند از بالون معده برای لاغری استفاده کنند.
شاخص توده بدنی بالای ۵۰ برای افرادی با چاقی بسیار شدید در نظر گرفته می‌شود. این افراد باید برای رسیدن به وزن پایین‌تر عمل‌های جراحی را انجام دهند. اما برای کاهش خطرات احتمالی حین عمل، پزشک به آنها توصیه می‌کند که قبل از عمل، روش بالون معده را انجام دهند. با این روش می‌توانند کمی وزنشان را کاهش دهند و در مرحله بعد با عمل جراحی به وزن ایده‌آل خود برسند. کسانی که برای درمان بیماری‌هایی مانند نازایی، بیماری‌های ارتوپدی و روماتیسمی باید وزن خود را کم کنند هم با استفاده از بالون معده می‌توانند به هدف مورد نظر خود برسند.
بالون معده برای چه افرادی مناسب نیست؟
- افرادی که دارای اعتیاد به موادی مانند الکل هستند جزو این موارد محسوب می‌شوند.
- همچنین کسانی که به بیماری‌هایی مانند سیروز کبدی، نارسایی کلیه، زخم معده یا دوازهه و التهاب روده مبتلا هستند، نمی‌توانند از این روش استفاده کنند. به افرادی که سایر عمل‌های جراحی معده را انجام داده‌اند، نیز قرار دادن بالون معده توصیه نمی‌شود.
- برخی افراد به مدت طولانی داروهای ضدانعقاد خون استفاده می‌کنند، این بیماران قادر به استفاده از بالون معده نخواهند بود.
- زنان باردار نیز جزء کسانی هستند که استفاده از بالون معده در آنها امکان پذیر نیست.
- افرادی با بیماری ریفلاکس معده هم نباید سراغ قرار دادن بالون معده بروند چرا که بالون معده با کم کردن حجم معده سبب می‌شود غذا در قسمت بالای معده بماند و احتمال ریفلاکس را افزایش می‌دهد.
انواع
بالون‌های معده بر اساس اینکه با چه ماده‌ای پر شوند در سه دسته جای می‌گیرند.
- برخی از بالون‌های معده با مخلوطی از هوا و مایع پر می‌شوند که به آنها end ball گویند و چون محتوای آنها از هوا و مایع تشکیل یافته است، عوارضی که در ابتدا به وجود می‌آید مانند تهوع، استفراغ و درد را کاهش می‌دهند. بنابراین برای بیمار قابل تحمل‌تر هستند.این بالون‌ها به مدت ۹ ماه ماندگاری دارند.
- بالون‌های دیگری که از مایع پر شده و با نام spatz شناخته می‌شوند، دارای قابلیت تنظیم هستند. به این صورت که پزشک برای بار اول بالون را با حجم کمی از مایع پر می‌کند و بعد از گذشت مدتی با توجه به اشتها بیمار میتواند این حجم را از طریق آندوسکوپی کم یا زیاد نماید. این عامل تنظیمی یکی از عوامل کاهش عوارض ابتدایی قرار دادن بالون محسوب می‌شود. ماندگاری این نوع بالون یک ساله است و بیمار با عادی شدن حجم قبلی بالون برایش میتواند نسبت به افزایش مایع درون آن اقدام نماید که این درکاهش وزن او بسیار مؤثر است.
- نوع دیگری از بالون‌های معده وجود دارند که به وسیله هوا پر می‌شوند و به صورت پورتی قابل تنظیم هستند. حجم این بالون‌ها که از طریق آندوسکوپی وارد معده می شوند، با یک پورت زیر پوستی قابل کم و زیاد شدن است.این بالون‌ها ممکن است در کاهش وزن مؤثرتر باشند چراکه ماندگاری آنها طولانی است و حجم آنها نیز بر اساس تحمل بیمار به راحتی قابل کم یا زیاد شدن است. این بالون‌ها از نظر قابلیت تنظیم شبیه به حلقه معده هستند با این تفاوت که در این نوع بالون عوارضی که در حلقه معده ایجاد می‌شود مانند نفوذ به داخل معده و جابجایی رخ نمی‌دهد.
نحوه قرار دادن بالون در داخل معده چگونه است؟
پزشک قبل از اینکه بخواهد بالون را در داخل معده بیمار قرار دهد، برای او انواع آمازیشات را تجویز می‌کند. آزمایش خونی که نشان دهنده قند خون، گلبول‌های خون، انگل، آلبومین، سدیم و پتاسیم، تری گلیسرید، کلسترول، و کراتین خون باشد از بیمار خواسته می‌شود. همچنین انواع تست‌هایی مانند نوار قلب، عکس قفسه سینه و ریه، بارداری، سونوگرافی و آندوسکوپی مری، معده و روده نیز قبل از بالون گذاری انجام می‌گردد. بررسی معده بیمار به طور کامل صورت می‌گیرد که یکی از این موارد عدم وجود میکروب هلیکوباکتر پیلوری است. در نهایت توسط تیم درمانی یک مشاوره روانشناسی نیز برای ایجاد آمادگی در بیمار صورت می‌پذیرد.بعد از اطمینان یافتن پزشک از صحت و سلامتی همه موارد اشاره شده، عمل قرار دادن بالون آغاز می‌شود. به بیماران توصیه می‌شود که از نیمه شب قبل از عمل چیزی نخوردند.
این عمل در واحد آندوسکوپی و به صورت سرپایی انجام می‌گردد. ابتدا بیمار در حالت خوابیده به پشت قرار می‌گیرد و با تشخیص پزشک متخصص بیهوشی به بیمار داروی آرام بخش ملایم یا بی حسی موضعی و حتی در صورت نیاز بیهوشی تزریق می‌گردد و ضربان قلب و تنفس او با دستگاه به طور مداوم کنترل می‌شود. بعد از طی این مراحل، پزشک متخصص گوارش در ابتدا یک لوله نازک که کاتتر نام دارد و به بالون معده متصل است را از راه دهان و مری به سمت معده می‌فرستد. سپس لوله آندوسکوپ که دوربین دارد به درون معده هدایت می‌شود تا جایگاه دقیق بالون را بررسی نماید.حال زمان آن رسیده است که پزشک به وسیله لوله‌ای که به بالون متصل است، بالون را ازمحلول نمکی و مایعی آبی رنگ پر کند تا به حجم مورد نظر برسد. لوله بعد از پر شدن بالون به آرامی خارج می‌شود و بالون در معده به حالت شناور می‌ماند. این عمل حدود نیم ساعت طول می‌کشد و بیمار بعد از ریکاوری و چند ساعت استراحت میتواند ترخیص شده و به منزل برود.
مراقبت‌های مورد نیاز پس از قرار دادن بالون معده
بیمار بعد از اتمام عمل بالون گذاری به مدت دو تا سه ساعت بستری می‌شود و در این مدت سرم‌های لازم را دریافت می‌کند تا بدن دچار کم آبی نگردد. برای تحمل بهتر بالون داروهای ضد درد و ضد تهوع نیز به سرم اضافه می‌شود. وقتی سرم به طور کامل دریافت شد، تیم درمانی علایم حیاتی فرد را بررسی می‌نماید و اگر همه چیز طبیعی باشد به بیمار اجازه داده می‌شود که چند قاشق مایعات مصرف کند و در صورت عدم بروز مشکل و تحمل مایعات میتواند مرخص شود. دستورات غذایی و داروهایی که مورد نیاز است نیز با تجویز پزشک در اختیار بیمار قرار داده می‌شود. بیمار بعد از ترخیص و رفتن به منزل باید به مدت دو هفته فقط از مایعات استفاده کند. چون بیمار فقط مایعات می‌خورد در نتیجه کالری کمتری دریافت می‌نماید و کم کم روند کاهش وزن شروع می‌شود.
در مصرف مایعات منعی وجود ندارد اما پیشنهاد می‌شود که در دفعات زیاد و به مقدار کم مصرف شود و همچنین میزان مصرف تا حدی باشد که رنگ ادرار روشن باقی بماند. بیمار باید از داروهایی که برایش تجویز شده است به درستی استفاده نماید تا هم از شدت درد و تهوع در او کاسته شود و هم دچار مشکلات جدی نگردد. در سه روز اول ممکن است به دلیل تهوع زیاد و یا ترس مایعات کمی مصرف شود و در نتیجه به کلیه‌ها فشار وارد گردد. به همین دلیل از داروهای تزریقی مانند آمپول‌ها و سرم‌های قندی-نمکی که رانیتیدین به آن اضافه می‌شود، استفاده می‌گردد. اما بعد از این زمان به بیمار مصرف داروهای خوراکی پیشنهاد می‌شود.
از جمله این داروها میتوان به رانیتیدین، قرص بلادونا، قرص آلپرازولام، شربت پرومتازین، قرص متوکلوپرآمید و کپسول امپرازول اشاره نمود. مصرف قرص‌های مولتی ویتامین نیز جزو دستورالعمل‌های بعد از قرار دادن بالون معده است.
بعد از بالون گذاری باید نکات زیادی مورد توجه قرار گیرد که خوابیدن به پهلو چپ یکی از آنهاست.بعد از اتمام رژیم مایعات باید از غذاهای سبک استفاده شود و زمان غذا خوردن طولانی و با آرامش باشد.غذا باید به اندازه لقمه‌های کوچک برداشته شود تا بتوان کامل آن را جوید.در بین غذا خوردن نباید مایعات استفاده نمود اما در طول شبانه روز باید مصرف مایعات را بالا برد. از مصرف نوشیدنی‌های الکلی، قهوه، مایعات گازدار، آبمیوه‌های صنعتی، نوشابه‌های گازدار و انرژی زا و رژیمی باید خودداری کرد. برای استفاده از جامدات نباید اصلا عجله نمود و حتما باید به موقع و طبق برنامه این کار انجام شود. باید برخی از عادت‌های خود مثلا خوردن هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون را کنار گذاشت. انجام فعالیت‌های ورزشی سبب بالا رفتن سوخت و ساز بدن می‌شود که باید یک ماه بعد از قرار دادن بالون شروع شود. ورزش کردن علاوه بر اینکه روند کاهش وزن را بهتر پیش میبرد و نتیجه عمل را کاملا رضایت بخش می‌نماید، از افتادگی پوست هم جلوگیری می‌کند.
مراجعه به موقع در تاریخ‌هایی که مشخص شده برای ویزیت بسیار حایز اهمیت است چرا که معمولا بعد از یک ماه اشتها به حالت اول بازمی‌گردد ولی با مراجعه به موقع، پزشک داروهای ضد اشتها و افزاینده متابولیسم بدن تجویز می‌نماید.
دستورالعمل‌هایی برای رژیم غذایی بعد از بالون معده
تا دو هفته بعد از ترخیص باید فقط مایعات خورده شود. مایعات باید کاملا رقیق باشد و به مرور زمان غلظت مایعات را بیشتر نمود. زمانی که تحمل بیمار به مایعات بالا رفت میتواند در طول روز به مرور ۲ لیتر مایع مصرف کند. مقدار درست مصرف مایعات را میتوان تا حدودی از روی ادرار تعیین نمود به طوری که اگر ادرار بوی بد بگیرد و رنگ تیره‌ای داشته باشد، مایعات کمی استفاده شده است.
از مهمترین مایعات آب است که باید به میزان زیاد استفاده شود. مایعات دیگری که میتوان استفاده نمود، آب انواع گوشت‌ها است که با سبزیجاتی مانند هویج و کرفس پخته شده و بعد از صاف کردن قابل استفاده است. در صورت استفاده از چای باید حتما کم رنگ باشد و بیشتر از دو لیوان در روز نوشیده نشود.
نکاتی که در مورد آبمیوه‌ها باید به آنها توجه نمود این است که حتما طبیعی باشند و به مقدار برابر با آب رقیق شوند. از خوردن آبمیوه‌های رقیق نشده به جز آب هندوانه باید به شدت خودداری نمود. شیر باید کم چرب مصرف شود و اگر فرد عدم تحمل لاکتوز دارد باید از نوع فاقد لاکتوز استفاده نماید.
پروتیین در رژیم‌های غذایی جایگاه ویژه‌ای دارد. در رژیم غذایی بعد از بالون گذاری هم حداقل مصرف پروتیین در روز ۶۰ گرم تعیین شده است که در روزهای اول مصرف این مقدار کمی دشوار است اما وقتی آب گوشت و یا دوغ به تغذیه بیمار اضافه می‌شود، این میزان پروتیین تامین می‌گردد.در غیر این صوررت باید از مکمل‌های پروتیینی که پزشک تجویز می‌نماید، استفاده شود.
معمولا از هفته سوم غذاهای نیمه جامد و انواع پوره‌ها در رژیم غذایی بیماران قرار داده می‌شود. برای این منظور میتوان از پوره سیب زمینی، هویج، گل کلم و تخم مرغ آب پز کاملا سفت شده استفاده کرد. اضافه نمودن مقداری شیر یا روغن زیتون به این پوره‌ها بلامانع است. ماهی به صورت کباب شده یا آب پز در این مرحله قابل استفاده است که باید به صورت کاملا له شده باشد. استفاده از کمپوت‌های میوه و فرنی بدون شکر در این رژیم اشکالی ندارد.غذاهای مورد استفاده در این مرحله از رژیم غذایی باید حاوی میزان کافی پروتیین و فاقد چربی و شکر باشند.در طی روز باید سه وعده غذایی مورد استفاده قرار گیرد. هر روز فقط میتوان یک نوع غذای جدید به برنامه اضافه نمود تا در صورت تحمل آن، غذاهای دیگر به نوبت و با فاصله در برنامه قرار گیرند.
باید توجه داشت که اگر غذا با عجله و نجویده خورده شود یا بیش از میزان تعیین شده مصرف گردد ممکن است علایمی مانند سوزش معده، حالت تهوع، دل درد و حتی برگشت غذا به دهان به وجود آید.
بعد از هفته هفتم در برنامه غذایی اجازه استفاده از غذاهای جامد داده می‌شود. در صورتی‌که بیمار در تمام مراحل قبلی به طور کامل مسایل توصیه شده را رعایت کرده باشد، در این مرحله میتواند به برنامه غذایی قبل از عمل خود بازگردد. البته باید حجم غذای خود را بسیار کم کند و از خوردن تنقلات، غذاهای پرچرب و سرخ کردنی، سس‌های چرب سفید و قرمز پرهیز نماید.
بعد از قرار دادن بالون در معده به دلیل کاهش حجم معده باید بیمار در مصرف مقدار و نوع مواد غذایی بسیار دقیق باشد و غذاهای کم کالری و کم چرب را انتخاب کند. به ویژه بعد از هفته هفتم که رژیم غذایی جامد به برنامه او اضافه می‌شود.
بنابراین باید در این مرحله از غذاهای مفید و ضروری برای بدن استفاده شود و از پر کردن معده با انواع مواد غذایی غیر ضروری باید اجتناب کرد. برای جلوگیری از مشکلات گوارشی و درد در معده بهتر از ترشیجات و ادویه‌جات کمتر مورد استفاده قرار گیرد.
کپسول انگشتی چیست؟
کپسول انگشتی یک کپسول ویژه است که روشی نوین برای لاغری و چربی سوزی محسوب شده و درون معده قرار می‌گیرد. وقتی این کپسول وارد معده می‌شود، بزرگ شده و بخش زیادی از آن را پر می‌کند و فرد دیگر میلی به خوردن زیاد غذا ندارد. در واقع عملکرد این کپسول مانند بالون معده است و با ایجاد احساس سیری زودرس در فرد باعث کاهش وزن می‌گردد و میتوان این کپسول را به عنوان نوعی بالون معده در نظر گرفت. وقتی کپسول بعد از بلعیدن فرد درون معده قرار می‌گیرد، به وسیله یک لوله پر از گاز می‌شود. در طول سه ماه، سه کپسول وارد معده شده که همه آنها باید بعد از حدود شش ماه از معده بیرون آورده شوند. بر اساس یک پژوهش علمی، افرادی که از این کپسول استفاده نموده‌اند و در کنار آن تغذیه مناسب و تحرک کافی داشته‌اند دو برابر افرادی که برنامه غذایی و ورزشی را رعایت نکرده‌اند، وزنشان کاهش یافته است. استفاده از این روش برای لاغر شدن اگر با رعایت کامل توصیه‌های پزشکی به ویژه برنامه متعادل تغذیه‌ای همراه باشد، میتواند کاهش وزن ایجاد شده را برای طولانی مدت حفظ کند.طبق مطالعات انجام شده افرادی که از این کپسول برای کاهش وزن استفاده نموده‌اند تقریبا توانسته‌اند هفت درصد وزن خود را کم کنند كه اين رقم نسبت به سایر روش‌ها کمی بیشتر است.
عوارض احتمالی قرار دادن بالون معده
استفاده از بالون معده برای کاهش وزن جزء روش‌های تقریبا بی‌خطر محسوب می‌شود و اغلب کسانی که این روش را انجام می‌دهند، هیچ مشکلی ندارند. اما به دلیل استفاده از آندوسکوپی و داروهای آرام بخش ممکن است فرد دچار عوارض مرتبط با آنها شود. در روزهای ابتدایی بعد از بالون گذاری ایجاد درد و تهوع، نفخ شکم، ریفلاکس، سو هاضمه و اسهال امری طبیعی به شمار می‌رود.
این علایم بعد از چند روز با مصرف دارو از بین می‌روند.در موارد بسیار کمی احتمال پاره شدن بالون معده وجود دارد که در این صورت با توجه به مایع رنگی درون آن که متیلن بلو نامیده می‌شود، رنگ ادرار و مدفوع فرد آبی می‌گردد و حتما باید به پزشک مراجعه شود. یک علامت دیگر که نشان دهنده ایجاد پارگی در بالون است، عدم احساس حجم بالون در معده توسط بیمار است. در برخی موارد بالون تخلیه شده در دستگاه گوارش حرکت نموده و دفع می‌شود. اما اگر فرد متوجه این موضوع نشود ممکن است بالون در بخشی از دستگاه گوارش سبب انسداد گردد که در چنین موقعیتی جراحی اورژانسی صورت می‌پذیرد.
از دیگر عوارض بالون معده میتوان به ایجاد زخم و یا سوراخ در معده اشاره نمود که بسیار نادر است و بیشتر در اثر عدم رعایت دستورالعمل‌های تغذیه‌ای به وجود می‌آید.برای درمان این عارضه نیز به عمل ترمیم نیاز است.
مکانیسم عمل بالون معده چگونه است؟
سیستم بالون معده از یک بالون نرم قابل انبساط، لوله معده و ماده پرکننده تشکیل شده است. جنس بالون معده از سیلیکون است و مانند یک بادکنک حجمی از معده را اشغال می‌نماید و درنتیجه فرد سریع‌تر احساس سیری می‌کند و اشتهای او کمتر می‌شود و غذای کمی می‌خورد. وقتی بالون درون معده قرار دارد، مواد داخل معده آهسته تر تخلیه می‌شوند و وارد روده می‌گردند. با خروج آهسته‌تر مواد از معده، فرد دیرتر احساس گرسنگی می‌نماید و این در کاهش وزن بسیار مؤثر است. مقدار هورمون‌های کنترل کننده اشتها نیز با قرارگیری بالون معده دچار تغییر می‌شوند. در واقع مکانیسم اصلی بالون معده برای کاهش وزن، کم کردن حجم معده و کاهش اشتهای فرد است.
اگر بالون از نوعی باشد که درونش با مایع پر شده است به دلیل وزنی که دارد، فعالیت‌های مربوط به مکانیسم‌های گرسنگی را تحت تأثیر قرار داده و مانع از انجام آنها می‌شود. به طور کلی برای رسیدن به نتیجه مطلوب از قرار دادن بالون، تغذیه مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نحوه خارج کردن بالون از معده
مدت زمانی که باید بالون در داخل معده باقی بماند، بستگی به نوع بالون دارد اما معمولا بعد از گذشت ۶ تا۱۲ماه باید خارج شود. چرا که اگر بالون بیشتر از این مدت در داخل معده بماند، ممکن است جداره آن تحت تأثیر اسید معده آسیب دیده و پاره شود. فرد باید قبل از اقدام برای خارج کردن بالون مسایلی را رعایت نموده و در تاریخ تعیین شده به پزشک مراجعه کند. برای این عمل بیمار باید سه روز مانده به درآوردن بالون فقط از رژیم غذایی مایع استفاده کند. در این سه روز استفاده از آب‌های گازدار توصیه می‌شود تا هر آنچه به بالون چسبیده است، شسته شود و بالون به طور واضح و مشخص قابل رؤیت باشد و همچنین در هنگام خروج بالون مواد غذایی وارد ریه نگردد. در روز تعیین شده برای خروج بالون باید فرد ناشتا باشد و از ساعت ۱۲ شب قبل هیچ ماده غذایی حتی آب نخورده باشد.
برای خارج کردن بالون معده نیاز به بیهوشی نیست و این عمل با استفاده از داروهای آرام بخش انجام می‌شود.خروج بالون هم مانند وارد کردن آن با آندوسکوپی انجام می‌شود. بدین صورت که آندوسکوپ وارد معده شده و به بالون نزدیک می‌شود. سپس محل دقیق بالون تعیین می‌شود و با استفاده از یک سوزن مخصوص مایع داخل بالون تخلیه می‌گردد. بعد از اطمینان پزشک از خالی بودن بالون، سوزن خارج شده و با استفاده از وسیله دیگری به نام گرسپر، بالون به آهستگی از معده بیرون کشیده می‌شود. نیم ساعت بعد از درآوردن بالون بیمار میتواند به منزل برود.
با استفاده از بالون معده چه میزان از وزن اضافه را میتوان کاهش داد؟
اگر روش استفاده از بالون معده برای کاهش وزن با رعایت رژیم غذایی مناسب همراه باشد، بیمار میتواند به طور میانگین بین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم وزن کم کند. البته همانطور که گفته شد این مقدار به صورت میانگین در نظر گرفته شده است و در افرای بسیار چاق این عدد ممکن است به بالای ۵۰ کیلوگرم نیز برسد. برای کاهش وزن بیشتر افراد علاوه بر تغذیه، ورزش و داشتن فعالیت‌هایی به صورت منظم و روزانه بسیار تأثیرگذار است.
هزینه انجام بالون معده چقدر است؟
برای برآورد هزینه‌ای که طی انجام این عمل پرداخت می‌شود، باید موارد مختلفی را در نظر گرفت. برای اینکه هزینه به طور کامل محاسبه شود باید تمام آزمایشات قبل از عمل، قرار دادن بالون و جلسات معاینه بعد از عمل توسط پزشک جراح و متخصص تغذیه برای مدت یک سال مد نظر گرفته شود. به علاوه این موارد باید دستمزد پزشک جراح، متخصص بیهوشی و تمام هزینه های بیمارستان را نیز به هزینه استفاده از این روش اضافه نمود. باید پیش بینی هزینه‌های بیشتر مانند طولانی‌تر شدن بستری در بیمارستان و انجام آزمایشات بیشتر را هم داشت. این عمل تحت پوشش بیمه درمانی قابل انجام است اما قبل از آن باید با بیمه طرف قرارداد خود صحبت نمایید.
روش‌های مختلفی که برای لاغری به کار می‌رود
اغلب افراد دوره‌ای از زندگی خود را در پی یافتن راه‌های مختلفی برای به دست آوردن وزن مناسب خود هستند تا به تناسب اندام برسند. تقریبا تمامی این افراد در مرحله اول سراغ انواع رژیم‌های غذایی و تمرینات ورزشی می‌روند. هر چه میزان اضافه وزن فرد بیشتر باشد، پیروی از دستورات موجود در برنامه های غذایی و فعالیت‌های ورزشی برایش دشوارتر می‌شود.
از طرفی روش‌های طبیعی برای لاغری نیاز به زمان طولانی و صبر زیادی دارند. اما با ایجاد انگیزه‌های متفاوت که یکی از آنها میتواند بهبود سلامت فرد باشد، انجام روش‌های مختلف لاغری راحت‌تر و دقیق‌تر صورت می‌گیرد. با وجود تمام این موارد اگر کسی نتواند با رژیم و ورزش وزن خود را کاهش دهد، گزینه‌های دیگری که در مدت زمان کوتاه‌تری جواب می‌دهند به فرد پیشنهاد می‌شود. از جمله این روش‌ها میتوان به استفاده از بالون معده، حلقه معده، اسلیو معده و بای پس اشاره نمود.
اسلیو معده و تفاوت آن با بالون معده
اسلیو گاسترکتومی یا همان اسلیو معده یک روش جدید جراحی معده محسوب می‌شود که طی این عمل پزشک جراح بخش عمده‌ای از معده که تقریبا ۸۰ درصد آن است را برمی‌دارد و از بدن فرد خارج می‌کند. در نهایت معده شکل لوله مانندی به خود می‌گیرد. با انجام این عمل اندازه معده بسیار محدود شده و در نتیجه میزان مصرف مواد غذایی به حداقل می‌رسد. به طور معمول پزشکان این عمل را به روش لاپاراسکوپی انجام می‌دهند که یک روش عمل ساده به شمار می‌آید و دردناک نیست. در این روش پزشک با ایجاد چندین برش در قسمت بالایی شکم به وسیله ابزارهای باریکی به بدن ورود می‌یابد و قسمت‌هایی از بخش قابل ارتجاع معده را جدا نموده و خارج می‌نماید. قسمت باقیمانده معده با استفاده از منگنه‌های تیتانیومی خاص بسته و بعد از مدتی ترمیم می‌گردد.
با برداشتن حجم زیادی از معده، قسمتی که هورمون گرلین یا گرسنگی را ترشح می‌نماید نیز خارج شده و در نتیجه این هورمون دیگر وجود ندارد و بیمار برای چندین ماه اشتهای خود را از دست می‌دهد و قطعا کاهش وزن بیشتری را احساس می‌کند. با تغییرات هورمونی ایجاد شده در این روش در فرد علاوه بر کاهش وزن محسوس، عوارض ناشی از چاقی و بیماری‌های مربوط به آن نیز بسیار کاهش می‌یابد. حتی اگر بعد از مدتی اشتها بهتر شود و به حالت اول برگردد با وجود حجم کم معده، فرد نمی‌تواند بیش از مقدار تعیین شده غذا مصرف کند و در نتیجه مقدار کالری مصرفی کم شده و این در کاهش وزن و سایز مؤثر واقع می‌شود. پیش بینی می‌شود که در این روش بیمار بعد از ۶ ماه تقریبا نیمی از وزن مورد نظر را کاهش داده و تا ۲ سال کاملا به وزن طبیعی و ایده‌آل خود برسد.
در مقایسه روش بالون معده با اسلیو معده باید گفت که در قرار دادن بالون نیازی به بیهوشی نیست و عمل محسوب نمی‌شود اما اسلیو معده یک عمل جراحی است. در روش بالون، معده شکل طبیعی خود را حفظ می‌کند و بعد از برداشتن بالون حجم معده نیز به حالت عادی برمی‌گردد اما به دلیل کم شدن اشتهای فرد دیگر میلی به خوردن ندارد.در حالی که در اسلیو گاسترکتومی شکل معده تغییر می‌کند و این تغییر برگشت ناپذیر است.
باندیگ معده یا حلقه معده چیست و با بالون معده چه فرقی دارد؟
گاستریک باندینگ یا همان حلقه گذاری معده یک روش برای کاهش حجم معده است. جراح حلقه کوچکی را که از جنس سیلیکون است در اطراف بخش بالایی معده با استفاده از لاپاراسکوپی قرار می‌دهد و بدین وسیله معده را به دو قسمت نامساوی تقسیم می‌نماید. مواد غذایی باید ابتدا وارد قسمت کوچک‌تر معده شده و سپس از آنجا به بخش پایینی معده انتقال یابند.هنگامی که بخش بالایی و کوچک‌تر معده پر شود، فرد احساس سیری می‌کند و دیگر غذا نمی‌خورد. این عامل سبب کاهش وزن فرد می‌گردد.داخل حلقه بالون کوچکی تعبیه شده است و به وسیله یک لوله باریک به محفظه تزریق که در زیر پوست قرار دارد، متصل می‌شود.
پزشک از این طریق میتواند در مراحل بعدی کار با تزریق مقداری سرم داخل بالون حلقه باعث تنگ‌تر شدن حلقه و در نتیجه کاهش بیشتر حجم معده گردد. بنابراین روش حلقه معده یک روش قابل تنظیم است که در مراحل مختلف میتواند اندازه آن تغییر کند. حلقه معده در صورت ایجاد عارضه یا مفید واقع نشدن به راحتی بیرون آورده می‌شود.
هر دو روش بالون معده و حلقه معده جزو روش‌های برگشت پذیر هستند با این تفاوت که بالون معده حتما باید بعد از مدت زمان معینی از داخل معده خارج شود اما حلقه معده میتواند برای همیشه اطراف معده باقی بماند مگر این که عارضه ای به وجود آید.
عمل بای پس معده چیست؟
بای پس معده یک عمل جراحی است که با ایجاد تغییر در هضم و جذب غذا در دستگاه گوارش منجر به کاهش وزن فرد می‌گردد. طی این عمل نیز حجم معده کاهش می‌یابد و فرد زودتر به احساس سیری می‌رسد. در این روش غذای مصرفی دیگر به بخش‌هایی از معده و روده کوچک که عمل جذب در آنجا صورت می‌گیرد، ورود نمی‌یابد و بنابراین بخشی از کالری غذاها جذب بدن نمی‌گردد. پزشک متخصص عمل جراحی بای پس معده را در دو مرحله انجام می‌دهد. در مرحله اول معده به دو قسمت نامساوی تقسیم می‌شود که برای این کار از بست‌های مخصوصی استفاده می‌گردد. در این تقسیم بندی قسمت بالایی معده کوچک‌تر و قسمت پایینی بزرگ‌تر در نظر گرفته می‌شود. قسمت بالایی که کوچک‌تر است محل ورود غذا است و در آن فقط حدود ۲۸ گرم از مواد غذایی جای می‌گیرد.
بنابراین میزان غذای مصرفی بسیار کم شده و کاهش وزن به طور قابل توجهی صورت می‌گیرد. در مرحله دوم پزشک بای پس را انجام می‌دهد به این معنی که بخشی از روده باریک را به قسمت بالایی و کوچک معده متصل می‌نماید. در نتیجه این اتصال، مواد غذایی از معده کوچک به بخش پایینی بزرگ معده و قسمتی از روده باریک وارد نمی‌شوند که این سبب کاهش عمل جذب مواد غذایی مصرف شده می‌گردد. عمل بای پس معده به دو روش قابل انجام است. یک روش که با ایجاد برش بر روی شکم صورت می‌گیرد و روش جدید دیگر استفاده از لاپاراسکوپی است.
عمل بای پس معده از جمله جراحی‌های بزرگ محسوب می‌شود و با بیهوشی کامل انجام می‌گردد در صورتی که استفاده از بالون معده یک عمل سرپایی است و نیازی به بیهوشی کامل ندارد. با وجود این بالون معده برای همه افراد پاسخ نمی‌دهد و باید برخی عمل‌های دیگر از جمله عمل بای پس معده در این افراد انجام شود.
چاقی و عوارض و خطرات ناشی از آن
انرژی در بدن به صورت چربی ذخیره می‌گردد. اگر میزان انرژی که از مواد غذایی دریافت می‌شود بیشتر از مقدار مصرفی آن باشد، این انرژی اضافه به چربی تبدیل شده و کم کم یک توده چربی را به وجود می‌آورد. این توده‌های چربی سبب افزایش وزن فرد می‌گردد. به عبارت دیگر باید گفت که برای ثابت ماندن وزن بدن باید هر چه میزان انرژی دریافتی بیشتر می‌شود، مقدار مصرف انرژی نیز بالا رود.
حال اگر فرد در پی مصرف این مقدار انرژی اضافه نباشد، چربی به مقدار بسیار زیاد در بدن او ذخیره شده و دچار عارضه چاقی می‌شود. برای تعریف دقیق‌تر چاقی از یک مقدار استاندارد به نام شاخص توده بدن یا همان BMI(Body Mass Index)استفاده می‌شود. این شاخص از رابطه تقسیم وزن فرد بر حسب کیلوگرم بر قد او بر حسب متر به توان دو حاصل می‌گردد. این معیار سنجش در واقع فقط نشان دهنده میزان چربی بدن است. اگر عدد این فرمول ریاضی برای فردی زیر۱۸ باشد یعنی فرد دچار کاهش وزن است و باید به پزشک مراجعه کند تا مشکلات احتمالی بررسی گردد. عدد حاصل بین ۱۸ تا ۲۵ نشان دهنده این است که فرد در بازه وزن سالم قرار دارد و وزنش ایده‌آل است. در بازه ۲۵ تا۳۰ اضافه وزن مشخص می‌شود و فرد میتواند از راه‌های آسان‌تر به وزن متناسب خود برسد و کمتر احتیاج به عمل‌های کاهش وزن دارد. اعداد ۳۰ تا ۳۵ نشان می‌دهند که فرد به چاقی مبتلا است و باید با مراجعه به پزشک درمان را شروع کند. متاسفانه ارقام بالای ۳۵ مشخص می‌کنند که فرد دچار چاقی مفرط و عذاب آور است و در مرحله خطرناک قرار گرفته است. افرادی که در دسته آخر قرار می‌گیرند اغلب نیاز به عمل‌های جراحی برای کاهش وزن دارند. البته باید درنظر داشت که هر چند BMI یک معیار برای سنجش چاقی و میزان سلامتی است ولی این شاخص هم دارای محدودیت‌هایی است و کافی نیست.
چاقی مشکلی است که علت‌های مختلفی در بروز آن نقش دارند. اگر فردی به خوردن مواد غذایی پر کالری که چرب و شیرین هستند علاقه زیادی داشته باشد و در مقابل به خوردن سبزیجات و میوه‌ها هیچ تمایلی نداشته باشد، در معرض ابتلا به چاقی قرار می‌گیرد.در واقع میتوان گفت که در این امر تغذیه بسیار مهم و مؤثر است. در حال حاضر کم تحرکی از علل بسیار رایج چاقی محسوب می‌شود. با افزایش سن تحرک کم شده و از طرفی توده عضلانی رو به کاهش می‌رود و این سبب افزایش وزن می‌شود. بیماری‌هایی مانند کم کاری تیروئید میتواند از عوامل ایجاد چاقی باشند. عوامل ارثی و ژنتیکی نیز در این زمینه نقش خواهند داشت.
چاقی و بروز انواع بیماری‌ها با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. هر چه فرد چاق‌تر باشد، قلب او باید بیشتر و مشکل‌تر کار کند و در نتیجه احتمال بروز بیماری‌های قلبی بالاتر می‌رود. گاهی اوقات در برخی زنان، چاقی باعث بروز مشکلات مربوط به نازایی و سیکل‌های نامنظم قاعدگی می‌گردد. از دیگر بیماری‌هایی که چاقی احتمال بروز آنها را بالا میبرد میتوان به انواع دیابت، فشار خون بالا، عوارض ریوی، بیماری‌های کبدی و مجاری صفراوی، نقرس، آرتروز و درد مفاصل، فتق، واریس و حتی برخی از سرطان‌ها اشاره نمود.
برای پیشگیری از ایجاد چاقی موارد زیادی توصیه می‌شود که مهمترین آنها استفاده از تغذیه سالم و تغییر سبک زندگی است. فست فودها و غذاهای چرب در تغذیه مناسب جایی ندارند و باید تا جای ممکن حذف شوند. خوردن چربی‌های جامد را کاهش داده و بیشتر از روغن‌های گیاهی و مایع استفاده شود. در برنامه غذایی برای میان وعده‌ها به جای مصرف تنقلاتی مانند چیپس، پفک و نوشابه که فاقد ارزش غذایی هستند باید میوه‌ها و انواع آجیل را قرار داد. انجام ورزش و داشتن تحرک به اندازه‌ی کافی در طول روز از توصیه‌هایی است که بسیار حایز اهمیت است و باید با حوصله و به طور مداوم ادامه یابد.
مروری کوتاه بر آنچه گفته شد
قرار دادن بالون معده از روش‌های راحت برای لاغر شدن به شمار می‌آید که در کوتاه مدت پاسخ می‌دهد و نیازی به عمل جراحی ندارد.حتی معمولا بیمار در بیمارستان هم بستری نمی‌شود. بالون گذاری و خروج آن از طریق دهان انجام می‌شود و به بیهوشی کامل احتیاجی نیست. عوارض استفاده از این روش مؤثر در کاهش وزن بسیار کم است و در مدت کوتاهی از بین می‌رود.
*متخصص گوارش در مشهد*
