رایج ترین رژیم غذایی فاقد گلوتن معمولاً متشکل است از برنج، سیب زمینی  و ذرت. این ها  متداول ترین جایگزین برای نانها، رشته ها، و غلات پر مصرف گلوتن دار در رژیم غذایی متکی به گندم هستند. معهذا، در خصوص ارزش غذایی رژیم های فاقد گلوتن نگرانی هایی وجود دارد.

توضیح در خصوص محصولات فاقد گلوتن  

در بسیاری از محصولات تجاری فاقد گلوتن، بجای گندم کامل، از انواع آردها و نشاسته ها استفاده بعمل آمده است. این محصولات جهت برابری هر چه بشتر با همتایان گلوتن دار، دارای مقادیر زیادی شکر، نمک و چربی هستند.

سالم ترین رژیم غذایی فاقد گلوتن متشکل است از انواع غلات فاقد گلوتن، غلات کامل و برنج در مقدار متناسب. اضافه کردن انواع و اقسام غلات کامل فاقد گلوتن، موجب افزایش الیاف و طیف متنوعی از ویتامین ها و املاح معدنی (بویژه، آهن و ویتامین B complex) در رژیم غذایی می شود و بر ارزش غذایی آن می افزاید. با محدود کردن مقدار برنج مصرفی، خطر قرار گرفتن در معرض آرسنیک، که از شایع ترین نوع آلودگی در برنج بشمار می رود، بطو همزمان کاهش می یابد. برغم نامشخص بودن مضرات آرسنیک در مقادیر اندک برای سلامت انسان، بهتر است از مصرف بیش از حد برنج خودداری شود.

آیا رژیم غذایی کاملاً عاری از گلوتن ضرورت دارد؟

رژیم غذایی صد در صد عاری از گلوتن یگانه گزینه برای درمان بیماری سلیاک بشمار می رود. کودکان فاد علائم بیماری سلیاک اغلب به سختی تن به رژیم غذایی کاملاً عاری از گلوتن می دهند. حتی، عده ای از پزشکان لزوم تجویز رژیم غذایی کاملاً عاری از گلوتن برای این گروه از افراد را زیر سؤال برده اند. با اینوجود، گوهی از متخصصین، به دلایل زیر، خواستار تجویز رژیم غذایی کاملاً عاری از گلوتن برای همۀ موارد ابتلا به بیماری سلیاک (خواه با علائم و خواه بی علائم) هستند:

– بعضاً، کودکان مبتلا به بیماری سلیاک، بطور همزمان، دچار کمبود ویتامین و سوء تغذیه می شوند، حتی اگر ظاهر امر مبین این وضعت نباشد. نادیده گرفتن این کمبود با مشکل همراه خواهد شد (بعنوان مثال، کم خونی ناشی از کمبود آهن یا ضایعات استخوانی ناشی از کمبود ویتامین ( D.  افراد مبتلا به بیماری سلیاک که از رژیم غذایی کاملاً عاری از گلوتن پیروی نمی کنند در سنین بزرگسالی دچار عوارض مشکل آفرین چون پوکی استخوان، ناباروری، بدنیا آوردن نوزادان کم وزن و احتمالاً بعضی انواع سرطان ها  می شوند.

– پیروی محض از رژیم غذایی فاقد گلوتن معمولاً باعث بازیافت انرژی و سرزندگی کودک خواهد شد ، حتی اگر کودک فاقد علائم بیماری باشد.

نظارت در طول درمان:

معمولاً چند هفته بعد از آغاز درمان، کودک احسا بهبودی می کند.

حدود ۶ ماه بعد از آغاز رژیم غذایی فاقد گلوتن، پزشک کودکان و یا پرستار باید آزمایش خون و تست تی.تی.جی را تکرار کند. سطح پادتن باید، متناسب با فرایند بهبودی و میزان پرهیز از مصرف گلوتن، بتدریج کاهش یابد. سطح پادتن در اکثر کودکان بسرعت کاهش می یابد. معهذا، این فرایند در بعضی دیگر از کودکان ناز به زمان بیشتر دارد.

در صورت بهبود علائم و کاهش سطح پادتن (در نتیجۀ تبعیت از رژیم غذایی عاری از گلوتن) نیازی به تکرار بیوپسی روده کوچک نخواهد بود. تکرار بیوپسی روده در صورت مرتفع نشدن علائم و یا عدم کاهش سطح پادتن ضرورت پیدا می کند.

زندگی با بیماری سلیاک:

رژیم غذایی فاقد گلوتن نیازمند تغییر در سبک زندگی خانواده است. مشورت با کارشناسان سلامت و متخصصین تغذیه می تواند والدین و فرزندان را در انطباق طویل مدت (عمری) با زندگی عاری از گلوتن یاری رساند. برغم وجود اطلاعات وافر در اینترنت، پیدایش تشکلات حمایتگرایانۀ جامعه-محور فوایدزیادی در بهود کیفیت زندگی خانوارها در پی داشته است. تشکلات حمایتگرانۀ جامعه-محور اطلاعات و منابع لازم را برای اتخاذ تدابیر لازم در مدارس، اردوها و غیره در اختیار خانواده ها قرار می دهد.

والدین فرزندانی که علائم بیماری سلیاک در آنان بتازگی تشخیص داده شده  است باید با معلمان و مربیان بهداشت و سلامت دربارۀ وضعیت، نیازهای درمانی، رژیم غذایی و تدابیر ضرورری در صورت قرار گرفتن اتفاقی کودک در معرض گلوتن مشورت نمایند.

سایر نگرانی های رایج شامل غذا خوردن خارج از منزل در پیک نیک ها، مناسبت ها، میهمانی ها، مدرسه و اردوهای چند روزه می باشد. ذیلاً، فهرست وب سایت هایی که به امر اطلاع رسانی دربارۀ بیماری سلیاک و رژیم غذایی فاقد گلوتن اشتغال دارند جهت استحضار معلمین و دیگر پرسنل مدارس ارائه شده است.

بیماری سلیاک یک بیماری عمری است و درمانی برای آن وجود ندارد. معذالک، با پرهیز کردن از گلوتن می توان از بسیاری از پیچیدگی هایی که به دنبال دارد پیشگیری نمود.

از آنجا که خطر آلودگی به بیماری های عفونی در کودکان مبتلا به بیماری سلیاک افزایش می یابد، واکسیناسیون در برابر بیماری سینه پهلو (ذات الریه) توصیه می شود. این واکسن در یک نوبت تجویز می گردد.

دکتر مهدی افضل آقایی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در شهر مشهد دارای بورد فوق تخصصی

انجام آندوسکوپی و کولونوسکوپی در مطب بدون خون ریزی و درد و با پیشرفته ترین وسایل موجود

جهت اخذ نوبت می توانید همه روزه با شماره (۰۵۱)۳۸۷۰۴۰۶۶ و ۳۸۷۰۴۰۶۷ تماس حاصل فرمایید.

آدرس مطب: مشهد- بلوار کوثر- بین كوثر ۲و۴ – ساختمان فارابي – طبقه دوم

متخصص گوارش در مشهد