کمبود ویتامین و علائم آن

کمبود ویتامین در بدن با علائم و نشانه‌های مختلفی دیده می‌شود. ویتامین‌ها از مهمترین مواد ضروری و لازم برای بدن انسان به شمار می‌آیند. ویتامین‌ها انواع مختلفی دارند که عبارتنداز: ویتامینA، B، C، D، ….

ویتامین‌ها مواد مغذی و آلی هستند که در مواد غذایی وجود دارند و در اکثر فعالیت‌های بدن همچون تولید هورمون، آنزیم وسلول‌های خونی موثر هستند. لازم است بدانید که ویتامین‌ها یا محلول در آب هستند ویا در چربی و ویتامین‌هایی که در چربی حل می‌شوند نسبت به ویتامین‌های حلال در آب راحت تر در بدن ذخیره می‌شوند. جالب است بدانید که همیشه ویتامین‌ها از کربن برخوردار هستند.

به طور کلی ویتامین‌ها دارای دو ویژگی هستند:

• از ترکیب ارگانیک برخوردار است.
• ویتامین‌ها دارای مواد مغذی و ضروری هستند که بدن قادر به تولید آن به اندازه کافی نیست و باید با استفاده از مواد غذایی به بدن برسد.

هر یک از این ویتامین‌ها در بدن به بهبود عملکرد یک سیستم کمک می‌کند و در صورت کمبود آن قطعا عملکرد آن قسمت از بدن با مشکل مواجه خواهد شد. به همین دلیل اهمیت بسیار زیادی دارد که حواستان به ویتامین‌های مورد نیاز بدن باشد. اینطور نیست که تمامی ویتامین‌ها در صورت کمبود علائم یکسانی داشته باشند. علائم و نشانه‌های کمبود هر ویتامین در بدن متفاوت است. در صورت مشاهده هر نشانه‌ای بهتر است نزد پزشک بروید.

اما اول از همه لازم است که با این علائم آشنا باشید و بعد از آن بتوانید به راحتی در صورت مشاهده هر یک از علائم بدانید که مشکوک به کمبود چه ویتامینی هستید با رفتن نزد پزشک از این مساله اطمینان پیدا کنید.

گاهی اوقات احساس ضعف و خستگی داریم و اغلب از اطرافیان خود این جمله را میشنویم که میگویند ویتامین های بدنت کم شده است. باید بگوییم نقریبا این جمله درست است و از واقعیت خیلی دور نیست. بارزترین علامتی کمبود ویتامین‌ها در بدن دارند، احساس خستگی و بی حالی است.

اما چجوری باید از این موضوع اطمینان پیدا کنیم و چه موقع باید به دکتر برویم؟

ما در این مطلب علائم و نشانه‌های کمبود تمامی ویتامین‌ها، راه‌های رفع آن‌ها و عوارض آن را بیان نمودیم.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین

کمبود هر ویتامینی در بدن نشانه‌ها و علائم متفاوتی دارد، اما برخی از نشانه‌ها و علائم در همه‌ی ویتامین‌ها مشترک است:

• بارزترین نشانه کمبود هر نوع ویتامینی زردی یا رنگ پریدگی پوست است.
• خستگی زود به زود در طول روز
• به سختی نفس کشیدن
• به طور غیرعادی هوس غذایی داشتن
• ریزش مو شدید
• کار نکردن شکم ( یبوست)
• احساس خواب آلودگی بیش از حد
• داشتن تپش قلب
• بی حس شدن مفاصل یا گزگز کردن
• بهم ریختن عادت ماهیانه
• عدم تمرکز حواس

افراد مبتلا به کمبود ویتامین معمولا تعدادی از این علائم را دارا هستند. در برخی از مواقع با گذشت زمان افراد به همچون علائمی عادت می‌کنند و به همین دلیل امکان تشخیص این بیماری پایین می‌اید. لازم به ذکر است، اگر همچون علائمی را به مدت طولانی داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا زودتر به درمان این بیماری بپردازید. گاهی اوقات بروز این علائم ناشی از کمبود ویتامین شدید در بدن خواهد بود. پس بروز هر یک از علائم بالا را باید جدی بگیرید تا در زمان درستی بتوانید درمان کمبود ویتامین را شروع کنید.

راه‌های تشخیص کمبود ویتامین‌ها

برای تشخیص کمبود ویتامین در بدن از بیمار آزمایش خون، گرفته می‌شود. این آزمایش معروف به شمارش کامل خون است؛ اما گاهی اوقات نیازی به انجام آزمایش نیست، پزشک با پرسیدن علائم کلی که در بالاتر گفتیم و چند سوال دیگر در رابطه با رژیم غذایی تشخیص می‌دهد که بیمار مبتلا به سوء هاضمه است یا خیر. اگر مشکوک بود و نشانه‌ها را داشت برای اطمینان خاطر و اطلاع پیدا کردن از میزان کمبود کدام ویتامین آزمایش تجویز می‌کند. اما چه زمانی به دکتر باید مراجعه کنید؟ زمانی که دچار یبوست، اسهال شدید و یا در مدفوع خود خون دیدید حتما به دکتر بروید.

درمان کمبود ویتامین

برای کمبود هر ویتامینی درمان مخصوصی وجود دارد و همچنین به میزان شدت آن بسیار وابسته است. پزشک با بررسی آزمایشات لازم شدت کمبود مواد مغذی و عوارض آن را تشخیص می‌دهد و سپس درمان را برای بیمار شروع می‌کند. توجه داشته باشید که کمبود ویتامین با مصرف مکمل‌های غذایی و اصلاح رژیم غذایی درمان می‌شود. اما معمولا استفاده از مکمل‌ها توصیه نمی‌شود و الویت اصلاح رژیم غذایی است. زیرا مکمل‌ها معمولا مشخص نیست چه نوع ویتامینی را دارا هستند و بدن شما به آن ویتامین نیاز دارد یا خیر؟

تغییر رژیم غذایی

همان طوری که گفتیم یکی از راه‌های درمان کمبود ویتامین، اصلاح رژیم غذایی است. مثلا اگر بیمار مبتلا کم خونی فقر آهن باشد، توصیه می‌کند استفاده از گوشت، تخم مرغ، مرغ گوشتی تیره، حبوبات و سبزیجات را در رژیم غذایی خود قرار دهد و نسبت به قبل کمی بیشتر مصرف کند.

گاهی اوقات کمبود ویتامین در بدن فرد به اندازه‌ای زیاد است که باید به یک متخصص تغذیه مراجعه کند. در این صورت باید فرد به طور منظم برای یک بازه زمانی به متخصص تغذیه مراجعه کند تا با انجام آزمایش خون، پزشک تشخیص دهد که کمبود ویتامین آن به طور کامل رفع شده است و به حد نرمال خود رسیده است. پس با مصرف مواد غذایی می‌توان کمبود هر ویتامینی را رقع کرد مگر در شرایط حادتر که با دستور پزشک استفاده از مکمل‌ها و یا امپول تجویز شود.

مکمل‌های غذایی

معمولا پزشک در صورت تشخیص فقر ویتامین، مصرف مواد غذایی که سرشار از آن ویتامین است را به بیمار توصیه می‌کند. اما گاهی اوقات نیاز است که هرچه سریع تر این اتفاق بیافتد به همین دلیل مکمل های غذایی پیشنهاد می‌شود. همچنین لازم است که در برخی مواقع برای جذب بهتر مکمل غذایی مکمل های دیگری هم به طور همزمان با آن مصرف کند. اما این نکته را به خاطر داشته باشید که نباید مکمل‌های غذایی را بدون دستور پزشک و خودسرانه مصرف کنید. به عنوان مثال مکمل‌های غذایی کلسیم و ویتامین D به طور همزمان باهم مصرف می‌شوند. همچنین ذکر این نکته ضروریست که مصرف تعداد دفعات مصرف مکمل ها با میزان شدت کمبود ویتامین رابطه مستقیمی دارد. پس به هیچ عنوان مکمل‌ها را بدون دستور و تجویز پزشک استفاده نکنید، زیرا تامین ویتامین بیش از حد نیاز بدن هم مشکل ساز است.

پیامد دراز مدت کمبود ویتامین‌ها

معمولا مشکلاتی که علت آن سو تغذیه است، با برطرف کردن میزان ویتامین مورد نیاز بدن رفع می‌شود. اما در برخی از مواقع هم کمبود ویتامین پیامد بلند مدت هم خواهد داشت. لازم است گفته شود که این مشکل تنها در صورتی رخ می‌دهد که فرد بیمار برای مدت زمانی زیادی به فقر ویتامین مبتلا شده باشد.

مثلا اگر مدت زیادی از کمبود ویتامین B1 رنج می‌کشید، لازم است بدانید که سبب می‌شود به طور کامل رشد نداشته باشید و افسردگی به سراغتان بیاید. نکته مهمی که باید به آن توجه زیادی داشته باشید، این است که سوء تغذیه در کودکان را باید خیلی جدی گرفت و با دیدن اولین نشانه به پزشک مراجعه کنید. درمان نشدن هرچه زودتر سوء تغذیه در کودکان مشکلات سلامتی نامطلوب و ماندگاری را به همراه دارد.

عواملی که باعث کمبود ویتامین می‌شوند:

مهمترین عاملی که باعث کمبود ویتامین می‌شود، رژم تغذیه غلط و استفاده از برخی داروها است. دقت کنید که استفاده از برخی داروها مانع از جذب ویتامین و مواد مغذی بدن می‌شوند. این نکته را به یاد داشته باشید که بدن توانایی ذخیره مواد مغذی را در بدن دارد و به همین دلیل افراد دیرتر متوجه می‌شوند که مبتلا به کمبود ویتامین شده‌اند.

توجه داشته باشید که برخی از بیماری‌ها هستند که موجب فقر آهن می‌شوند، شامل سرطان روده، بیماری کرون، بیماری سلیاک، عدم تعادل در فلور روده و….

یکی از جراحی‌ها که امروزه خیلی زیاد شده است، جراحی چاقی است که به منظور کاهش وزن صورت می‌گیرد. در این جراحی از حجم معده کم می‌کنند و به همین دلیل این افراد مبتلا به کمبود ویتامین خواهند شد. البته ناگفته نماند که از قبل به دلیل رژیم نامناسبی که داشته‌اند این مشکل برایشان پیش خواهد آمد.

علائم و نشانه‌های کمبود هر ویتامین

بدن انسان به یک اندازه مشخصی به ویتامین و مواد مغذی برای رشد و جلوگیری از مبتلا شدن به کمبود ویتامین نیاز دارد. معمولا به این ویتامین‌ها و مواد مغذی، ریز مغذی می‌گویند. با توجه به این مساله که بدن توانایی تولید این ویتامین‌ها و مواد مغذی را ندارد برای تامین آن‌ها لازم است که رژیم تغذیه درستی داشته باشیم. واضح و بدیهی است که سوء تغذیه و کمبود ویتامین زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تامین مواد مغذی مورد نیازش از مواد غذایی که انسان در طول روز می‌خورد، نباشد. کسی که دچار سوء تغذیه شود، بیماری‌های مختلفی همچون مشکلات گوارشی، پوستی و در برخی مواقع زوال عقل و … را ممکن است، تجربه کند.

مقدار مواد مغذی که بدن نیاز دارد در هر سنی متفاومت است. جالب است بدانید که در برخی از کشورها مخصوصا کشورهای صنعتی به منظور جلوگیری از مبتلا شدن مردم آن کشور به کمبود ویتامین در فروشگاه‌ها مواد غذایی همچون نان، علات، شیر با استفاده از مواد مغذی غنی سازی می‌شوند تا مردم بتوانند مقدار مواد مغذی که بدنشان نیاز دارد را از طریق خوردن مواد غذایی روزانه بدست آورند. اما لازم است به این نکته نیز توجه داشته باشید که در برخی از مواقع بدن نمی‌تواند مواد مغذی را جذب کند.

۱-کمبود ویتامینA

ویتامین A یکی از مواد مغذی برای سلامت چشم و بهبود عملکرد غدد تولید مثل و باروری مردان و زنان شناخته شده است. مواد غذایی همچون شیر، تخم مرغ، میوه‌های قرمز یا زرد رنگ مثل زرد آلو، گوجه فرنگی، سبزیجات نارنجی مثل کدو حلوایی و هویج . …. سرشار از ویتامین A هستند. با توجه به این موضوع که تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است برای مقابله با هر نوع ویروسی در بدن نقش بسیار مهمی دارد. با توجه به بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی مهمترین عامل اصلی نابینایی در کودکان، کمبود ویتامین A است. همچنین حائز اهمیت است که بیان شود، نرخ مرگ و میر زنان باردار که به کمبود ویتامین A مبتلا هستند، بسیار بیشتر از دیگر زنان باردار است.

بتاکاروتن یکی از پیش‌سازهای ویتامین A به شمار ‌می‌آید و نقش یک آنتی اکسیدان را در بدن ایفا می‌کند و سبزیجات به رنگ‌های قرمز، نارنجی، زرد و سبز سرشار از این ویتامین هستند. توجه داشته باشید که برای نوزادانی که به تازگی متولد شده‌اند، شیر مادر یکی از بهترین منبع‌ ویتامین A است. برای همه‌ی آدم‌ها مصرف ویتامین A ضروری و مهم است.

۲-کمبود ویتامین B1 (تیامین)

بهتر است بدانید که تیامین یکی از مهمترین بخش‌های سیستم عصبی به شمار می‌آید. این ویتامین در بدن به کربوهیدرات‌ها برای تبدیل شدن به انرژی و فرایند سوخت و ساز بدن کمک شایانی می‌کند. علائم و نشانه‌های کمبود ویتامینB1 شامل کاهش قدرت حافظه کوتاه مدت، خستگی زیاد در طول روز، کاهش وزن، گیج شدن و کم شدن سطح هوشیاری است.

لازم است توجه داشته باشید که در صورت مبتلا شدن به فقر تیامین بر عملکرد سیستم عصبی و عضلانی و همچنین قلب بسیار موثر است. در اغلب کشورها مخصوصا کشورهای صنعتی، افرادی که به الکل اعتیاد دارند ، بیشتر مبتلا به کمبود ویتامینB1 می‌شوند. چرا که الکل مانع جذب و ذخیره این ویتامین در کبد می‌شود و هچنین از تبدیل شدن به شکل مورد نیاز بدن جلوگیری می‌کند.

این ویتامین را می‌توانید با خوردن مواد غذایی همچون تخم مرغ، انواع حبوبات، مغزهای گیاهی و آجیل، جوانه گندم تامین کنید. نکته مهمی که درباره این ویتامین باید بدانید این است که اصلی‌ترین دلیل اتفاق افتادن نشانگان ورنیکه-کورساکوف که یکی از انواع زوال عقل است، کمبود تیامین شناخته شده است. بنابراین مصرف آجیل، جوانه گندمف تخم مرغ و … را فراموش نکنید.

۳-کمبود ویتامین B3 (نیاسین)

ویتامین B3 یا همان نیاسین در بدن نقش تبدیل مواد غذایی به انرژی را در بدن دارد. لازم است بدانید که کمبود این ویتامین در بدن سبب مبتلا شدن فرد به بیماری به نام پلاگر خواهد شد. این ویتامین را می‌توانید با خوردن انواع پروتئین‌های حیوانی و بادام زمینی برای بدن تامین کنید.

جالب است بدانید که کشورهایی که مصرف گوشت در آن‌ها بالا است، کمبود نیاسین خیلی کم دیده می‌شود. بیماری پلاگر علائم و نشانه‌هایی همچون اسهال، مشکلات پوستی و زوال عقل دارد. اما نگران نباشید این مشکلات را می‌توانید با یک رژیم درست و اصولی و همچنین مصرف مکمل‌های غذایی با دستور پزشک کمبود ویتامینB3 را رفع کنید.

۴-ویتامین B9 (اسید فولیک)

ویتامین B9 یا اسیدفولیک در بدن وظیفه تولید گلبول قرمز خون و DNA را دارد. این ویتامین به عملکرد بهتر دستگاه عصبی و رشد مغز کمک زیادی می‌کند و نقش بسیار موثری در نکمیل شدن ستون فقرات و مغز نوزادان در حال رشد دارد. همچنین توجه داشته باشید که کمبود این ویتامین ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی و مشکلات رشد و کم خونی شود.

در مواد غذایی مثل لوبیا، عدس، انواع مرکبات،مارچوبه، سبزیجات برگ سبز، صدف‌های خوراکی و …. اسید فولیک فراوانی وجود دارد. نکته قابل توجه این است که شاید لوبیا بتواند مقدار زیادی از اسید فولیک مورد نیاز بدن را فراهم کند اما باید بدانید که کنسرو لوبیا دارای نصف مواد مغذی لوبیای پخته و خشک شده را دارد.

زنان در زمان بارداری به مقدار لازم اسید فولیک برای بدن تامین نمی‌کنند به همین دلیل با دستور و تجویز پزشک از مکمل‌های اسید فولیک استفاده می‌کنند. به همین منظور موسسه ملی بهداشت ایالات متحده گفته است که خانم‌های باردار یا آن دسته از خانم‌هایی که قصد باردار شدن دارند، لازم است روزانه حدود ۴۰۰ میلی گرم اسید فولیک مصرف کنند تا از ناهنجارهای مادرزادی جلوگیری شود.

همچنین برخی از بررسی‌ها ثابت کرده ‌است که تعدادی از افرادی که مبتلا به جهش‌های ژنتیکی هستند که بدن را از متیلاسیون اسیدفولیک و یا آن شکلی که باید در بدن استفاده شود، مانع می‌شود. به همین منظور این افراد باید از مکمل‌های اسید فولیک برای تامین ویتامینB9 بدنشان استفاده کنند.

۵-ویتامین B12(کوبالامین)

مهمترین نقش این ویتامین در بدن شکل گیری گلبول‌های قرمز سالم در خون است و کمبود ویتامین B12 معمولا در افرادی همچون:

• گیاهخواران
• افرادی سن آن‌ها بیشتر از ۶۰ سال است.
• آن دسته از افرادی که عمل جراحی بای پس معده انجام داده‌اند.
• آن دسته از افرادی که قرص متفورمین مصرف می‌کنند.
• افرادی که فاکتور داخلی معده ندارند.
• افرادی که به مدت طولانی از داروهای ضد اسید معده مصرف می‌کردند.

به منظور جذب این ویتامین بهتر است به میزان کافی کلسیم در تمامی وعده‌های غذایی مصرف کنید. توجه داشته باشید که کمبود این ویتامین در بدن سبب کم خونی خیلی خطرناکی خواهد شد و دلیل ان هم کمبود ویتامین B12 است. همچنین لازم است گفته شود که کم خونی خطرناک برای کسانی که مبتلا به مشکلات دستگاه ایمنی و بیماری‌های گوارشی و التهابی هستند، بیشتر از سایر افراد اتفاق می‌افتد.

کمبود این ویتامین در بدن نشانه‌هایی مثل تنگی نفس، خستگی و ضعف زیاد، حالت تهوع، بی اشتهایی، زردی پوست، ورم زبان و …. است. حایز اهمیت است که بیان شود، اگر کمبود این بیماری خیلی دیر فهمیده و رفع شود، سبب آسیب رسیدن خیلی جدی به سیستم عصبی بدن خواهد شد.

بنابراین با مشاهده هریک از این علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید و این علائم را جدی بگیرید. توجه داشته باشید که علائمی همچون ناتوانی در راه رفتن، بد اخلاقی، ضعف عضلانی، افسردگی و …. از نشانه‌های کمبود خیلی شدید ویتامین B12 در بدن است و سریعا باید رفع شود. تا از بروز هر گونه اتفاق جدی‌تری به سیستم‌ عصبی بدن جلوگیری شود.

برای تشخیص کمبود این ویتامین در بدن، پزشک آزمایش‌هایی را از فرد مشکوک به کمبود ویتامینB12 می‌گیرد. در این آزمایشات به بررسی سطح ویتامین B12، اسید متیل مالونیک، آنتی بادی‌های فاکتور داخلی پرداخته می‌شود تا پزشک متوجه شود که کمبود این ویتامین تا چه حدی است و درمان لازم را با توجه به میزان کمبود تجویز نماید.

برای این بیماری درمان‌های گوناگونی وجود دارد که بسته به میزان کمبود یکی از این درمان‌ها تجویز می‌شود. این درمان‌ها عبارتنداز:

• اصلاح رژیم غذایی به منظور افزایش ویتامین B12 در برنامه غذایی روزانه بیمار.
• استفاده از مکمل‌های ویتامین
• تجویز آمپول این ویتامین.
• تزریق خون.

برای تامین ویتامین B12 می‌توانید گوشت قرمز و فراورده‌های حیوانی در رژیم غذایی خود داشته باشید. افرادی که گیاه‌خوار هستند هم می‌توانند برای تامین این ویتامین از شیرهای گیاهی نی شده و مخمرهای خوراکی استفاده کنند.

۶-ویتامین D

با توجه به گزارش دانشگاه هاروارد، تقریبا چیزی حدود یک میلیارد نفر در کل دنیا مبتلا به کمبود ویتامین D هستند و ویتامین D  کافی برای بدنشان تامین نمی‌کنند. افرادی که رنگ پوست آن‌ها تیره‌ است، احتمال مبتلا شدن به کمبود ویتامین D در آن‌ها به نسبت سفید پوست‌ها بیشتر است. قطعا می‌دانید که این ویتامین یکی از عوامل موثر در رشد و استحکام استخوان‎ها است.

کمبود ویتامین D باعث شکستگی و پوکی استخوان‌ها خواهد شد. توجه داشته باشید که پوکی استخوانی که عامل آن کمبود ویتامینD باشد، باعث نازکی و شکنندگی استخوان‌ها خواهد شد. باید بگوییم که ویتامین D تنها در موادغذایی کمی موجود است و تنها با مصزف آن‌ها است که می‌توانید ویتامین مورد نیاز بدن را تامین کنید. مواد غذایی همچون روغن کبدماهی، ماهی‌های چرب مثل سالمون، قزل آلا، هر نوع قارچی، جگر، زرده تخم مرغ و اکثر محصولات لبنی سرشار از ویتامینD هستند.

اما بهترین منبع تامین ویتامین D نور آفتاب است که این روزها کمتر بچه‌ها از این ویتامین بهره‌ می‌برند. درست است که این روز‌ها تمامی ساختمان‌ها آپارتمانی شده‌اند و ممکن است نور آفتاب را در طول روز اصلا نبینیم و از طرفی به دلیل وجود ویروس کرونا بیشتر وقت خود را در خانه به سر می‌بریم. اما لازم است که در هفته دو روز چند ساعتی پرده‌ها را کنار بزنید و پنجره را باز کنید اجازه دهید نور افتاب به داخل خانه بیاید و به مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه زیر این نور بشینید و از گرمای آن لذت ببرید و از طرفی می‌توانید ویتامین مورد نیاز بدنتان را تامین کنید به همین راحتی و بدون هیچ دردسری.

بهتر است صورت، بازو، گردن و کمر د رمعرض نور قرار بگیرند تا بهتر ویتامین D بدن جذب شود. ذکر این نکته نیز ضروری است که کرم‌های ضد آفتابی که در طول روز استفاده می‌کنیم از جذب ویتامینD با استفاده از آفتاب جلوگیری می‌کند. به همین منظور بهتر است نیم ساعت قبل از آنکه از کرم ضدآفتاب استفاده کنید چند دقیقه‌ای صورت خود را در معرض نور آفتاب قرار دهید.

۷-ویتامین E

ویتامین E خاصیت آنتی اکسیدان دارد و یکی از انواع ویتامین‌های محلول در چربی است که بر بهبود عملکرد دستگاه ایمنی بدن موثر است. ویتامین E در به صورت طبیعی در اغلب مواد غذایی وجود دارد و همچنین به تعدادی از مواد غذایی اضافه می‌شود. با توجه به همین موضوع کمبود ویتامین E به ندرت اتفاق می‌افتد مگر اینکه فردی بیماری زمینه ای  داشته باشد. دقت کنید که میزان بالای این ویتامین خطر خون ریزی را به همراه دارد. نشانه‌ها و هلائم کمبود این ویتامین عبارتنداز: اختلال در بینایی، عدم هماهنگی تعادل، ضعف و احساس ناخوشی عمومی.

اگر یکی از نشانه‌های بالا را دارید به پزشک مراجعه کنید و شروع به درمان خودسرانه نکنید. چرا که باید درمان زیر نظر پزشک صورت گیرد. باید بدانید که استفاده از مکمل‌های غذایی احتمال دارد که عوارضی به همراه داشته باشد. به همین دلیل سعی کنید از یک رژیم غذایی که سرشار از ویتامین E است استفاده کنید. در رژیم عذایی خود از مواد غذایی مثل انواع دانه‌های مغذی، غلات کامل مثلا آردسبوس دار، روغن‌های گیاهی، سبزیجات برگ‌دار، تخم مرغ، میوه‌هایی مثل کیوی، انبه و… استفاده کنید.

درست است که مصرف مکمل‌های غذایی یکی از آسان‌ترین روش‌های دریافت ویتامین و مواد مغذی به شمار می‌آید، اما درباره مکمل‌های ویتامین E باید با احتیاط بیشتری تصمیم بگیرید.

به این نکته توجه داشته باشید که مکمل‌های غذایی اغلب مورد تایید مستقیم سازمان غذا و دارو و دیگر سازمان‌های بهداشتی دنیا نیست. یعنی نمی‌توان در مورد کیفیت مواد تشکیل دهنده آن نظری دارد. هر چند اگر از شرکت معتبری مکمل‌ را تهیه کنید، اما باز هم این احتمال وجود دارد که با داروهای ضد انعقاد، داروهای شیمی درمانی و پرتو درمانی، داروهای کاهش چربی خون، نیاسین آمید سازگار نباشد.

همچنین در مکمل‌ها نوع ویتامینE مشخص نشده است و احتمال دارد که اصلا مکملی که مصرف می‌کنید آن ویتامین E که بدن نیاز دارد را نداشته باشد. به همین دلیل استفاده از مواد غذایی و دریافت ویتامین به طور طبیعی بهترین راه حل است. به همین دلیل است که گفته می‌شود از مواد غذایی برای دریافت ویتامین‌ه استفاده کنید.

برخی از مکمل‌های هستند که به مکمل غلیظ معروف هستند اما منظور مما مولتی ویتامین‌ها نیست. این مکمل ها باعث می‌شوند که ویتامین بیشتر از نیاز بدن را تامین کنند و عوارض جانبی به همراه داشته باشند. در برخی از مواقع احتمال دارد که کمبود ویتامین E به دلیل یک بیماری زمینه‌ای اتفاق افتاده باشد.

بنابراین برخی از بیماری‌های مثل پانکراتیت مزمن، کلستاز، سیروز صفراوی، بیماری کرون، سندروم روده کوتاه، فیبروز سیستیک باعث می‌شوند که مواد مغذی محلول در چربی همچون ویتامین E در بدن جذب نشوند. همچنین لازم است بدانید که گاهی اوقات به دلیل یک بیماری ژنتیکی کمیاب، به اسم آتاکسی کمبود ویتامینE اتفاق افتد. آتاکسی به دلیل آسیب رسیدن به دستگاه عصبی مرکزی بوجود می آید و سبب عدم هماهنگی و بی نظمی حرکات عضلات خواهد شد. کودکان بین ۵ تا ۱۵ سال بیشتر به این بیماری مبتلا هستند.

۸-ویتامین C

ویتامینC از مهمترین و حیاتی‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن است. این ویتامین یک انتی اکسیدان بسیار قوی است که توانایی محافظت از قلب را دارد و همچنین مانع از بروز بیماری‌های مزمن می‌شود. یکی از مهمترین ویتامین‌ها برای سلامتی پوست است و به جذب آهن و مانع از کمبود آن در بدن کمک می‌کند. ویتامینC سبب بهبود عملکرد دستگاه ایمنی بدن می‌شود.

علائم ونشانه‌های کمبود ویتامین C در بدن شامل، خشکی پوست، سلامت دهان و دندان، ترمیم خیلی کند زخم، افزایش وزن، عملکرد ضعیف دستگاه ایمنی، خستگی دائم و مفر، کمبود آهن و کم خونی است. درصورتی که این ویتامین از حد استانداردش در بدن وجود نداشته باشد، این علائم در بدن فرد ظاهر خواهد شد.

توصیه شده است مردان به میزان ۹۰ میلی گرم و زنان حدود ۷۵ میلی گرم در روز ویتامین C مصرف کنند. همچنین افراد سیگاری بهتر است روزانه از مقدار تعیین شده برای آن‌ها ۳۵ میلی گرم بیشتر ویتامین C استفاده کنند. زیرا مصرف دخانیات سبب کم شدن میزان جذب این ویتامین در بدن می‌شود و از طرفی میزان مصرف ویتامین C در بدن افرادی که اعتیاد دارند، نسبت به سایر افراد بیشتر است.

لازم به توضیح است که بیان شود استفاده ویتامین c به میزان کم سبب جلوگیری از بیماری اسکوربوت می‌شود. به منظور جلوگیزی از این بیماری کافیست تنها ۱۰ میلی گرم ویتامین c یا یک قاشق غذاخوری فلفل  دلمه‌ای و یا آب نصف یک لیمو را بخورید، کافیست.

بهترین مواد غذایی که سرشار از ویتامین هستند شامل میوه‌هایی مثل گیلاس، زیتون محلی، انگور فرنگی سیاه، کیوی، پرتغال، لیمو، خربزه درختی، جعفری است. نکته‌ای که باید در مورد مواد غذایی که سرشار از ویتامین هستند بدانید این است که نباید حرارت ببینند، چون ویتامین c در برابر حرارت خاصیت خود را ازدست میدهد به همین منظور توصه می‌شود که سبزیجات حاوی ویتامین c را خام میل کنید.

مصرف بیش از اندازه ویتامین c اصلا توصیه نمیشود جون این ویتامین در بدن ذخیره نمیشود و ممکن است مصرف بیش از اندازه آن سبباسهال حالت تهوع، درد شکم شود و در برخی مواقع ممکن است دچار سنگ کلیه شوید. به همین دلیل توصیه میشود روزانه میوه و سبزیجات حاوی ویتامین c را به اندازه استفاده کنید. باید بگوییم که از هر ۲۰ نفر یک نفر مبتلا به کمبود ویتامینc است و کمبود این ویتامین در کشورهای توسعه یافته نسبتا کمتر است.

بنابراین برای اینکه بتوانید ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تامین کنید باید در رژیم غذایی روزانه خود از تمامی ویتامین‌ها استفاده کنید. تا کمبود هیچ ویتامینی در بدن احساس نشود. همان طوری که در این مقاله بیان نمودیم کمبود هر ویتامینی در بدن نشانه و علائم مخصوص به خودی دارد و در برخی از آن‌ها دیر اقدام کردن برای درمان آن کار اشتباهی است و عوارض خطرناکی به همراه دارد. همچنین بهتر است به جای استفاده از مکمکل‌ها از میوه‌ها و سبزیجات برای تامین و رفع کمبود ویتامین استفاده کنید. پس در صورت مشاهده هر نشانه‌ای از این علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید. کمبود ویتامین در برخی مواقع ممکن است تا یک مدت زمانی هیچ نشانه‌ای نداشته باشد، چون بدن در آن زمان از ویتایمن‌ ذخیره شده در بدن برای فعالیت‌های خود استفاده می‌کند، بنابراین سعی کنید با یک چکاپ کامل از این مساله جلوگیری کنید.

*متخصص گوارش در مشهد*